Monday, July 23, 2012

Vang Ngaihno Tawh Kawlgam Nuam Ah - 3 & 4



Posted by: "Hau Za Cin" suante2002@yahoo.com   suante2002

Mon May 10, 2010 4:04 am (PDT)



Vang Ngaihno Tawh Kawlgam Nuam Ah - 3
 
Bawlung Tualpi Thupi: Tuhun leitungin ciammuihna/kimawlna thupi a sak belbel uh bawlung hi. Zangkong bawlungtualpi thupi mawk hi. A gei ah mawtaw parking na ding mun nuam mun awng lianpi kibawl a, a tualpi sung lutna ding gate kilawmtak kibawl in, a sungzong lut leng kimawl nuam mahmah ding cih hong ngaihsunsak hi. Singapore ah ka bawhlung suih lai khawng, Zomi World Cup USA 2008 ka kimawl lai khawnguh hong phawksak a, ‘lawmte hih bang tualpi pan kisin vive ahih man uh ahive maw Champion hong ngahpih zel uh’ ka ci hi. Tunai ciang ana champion zel lai duam bel ka thei kei hi. 
 
Innsung Kimawlna Thupi: Innsung kidemna mun thupi mahmah khat inn lianpi lamgei ah kilam deda a, a sungah bel ka lut thei kei uh hi. Gam tuamtuam kidemna a om ciang a zatzel uh Indoor Stadium hi kici a, nasia peuhmah hi. Gol pian ahih manin a lai ah miksi koih le’ng khua hekhek sam lo dia. A kim ah mawtaw parking ding mun awng lianpi kibawl a, gamdang mah bangin parking lot kiciamteh sitset hi. International standard. 
 
Lui leh Tui kicing tam: Vanleng tung pan khuadak leng lui leh tui kicing muh ding om kawikawi hi. USA ka zinlai in thupi kasak masak pen lui leh tui kicing (bual) tampi ka muh ciang hi. Tua gam in tui kham ding, tuizat kicing ding, tui siangtho dawn ding hau uh cihna hi. Tua bang gam pen gam hampha leh nuamsa hi a, ann pianna gam (fertile land) hi peuhmah phot hi. Tua ahih manin Kawlgam in ann hau mahmah dingin ka um a, tui leh tui sung pan piang meh ding ngasa zong tam mahmah dingin ka um pong hi. Tua manin gam nuam khat bel hi peuhmah ding cih ka ummawh hi. An pianna gam hi peuhmah phot leh adang – sum leh pai, hauhna leh neihna te hong kibehlap ding cihna hi. 
 
Zindo Siam: Kawlgam pen kiniamkhiatna leh kizahtakna a thupi sak gam hi a kicih mah bangin zin leh leng do zong siam mahmah uh hi. Kam nem in kam khum zang uh a, zahtakna tak tawh zindo, lengla do uh hi. Hih pen Zomi omna leitung mun tuamtuam ka zin khakna ah ka tuak khak ngei zel ahih manin lamdang kasa nawn kei a Thupi kasa den ta hi. Japan ka hawh ciil in innteknu in meh hong suah neinai a, Singapore ka zin ciil in vanlengtual ah hong kidawn in ann hong kinekpih a, US ka zin ciil in zankim phial himah leh vanlengtual ah hong kidelh vangvangin inn hong kitun a, lupna hong awn in, amau inntekte pialkhangah a lum liang uh hi. Tua zah itna ka ngah, zindo siamna ka tuahte khempeuh a kipatna gam ah va zin kha ka hih manin ka tuahsa khempeuh, “ahi ding mah hi,â€� ciin Topa min ka phat hi. Itna cih pen Topa kiangpan hong pai ahih manin. 
 
Traders Hotel Zangkong Thupi: Zomi World Cup USA 2008 kimawl laia makaipi Pa En Lian Pau in ‘Traders Hotel’ cih a gengen pen ka va mu a, a uang gen pian ahi tam ka cih leh Hotel hoih mahmah khat na hitakpi hi. Zangkong khualai santak ah om a, Sule Pagoda lampi ah kitung viatvuat hi. Ka lungsim in, ‘ka pai kik ciang hua san ah tung ning’ ka ci hi. 
 
Sule Pagoda: Zangkong na zin a lampi na mansuah leh Bus tungah tuang inla Sule Pagoda pan zong kik lecin lamkhial, lammang cih omlo hi ci uh hi. Ahang pen tua mun khualai kongzingpi (lanshong) hi a, sim leh mal, sak leh khang kisuktuahna hi. Zangkong khualai laizang pawl hi cih zong hong gen uh hi. 
MBC Huangsung Hawl: Kawlgam Tuiphum pawlpi kipawlna phualpi Myanmar Baptist Convention zumpi leh huangsung ka hawl uh a, a inn te gol in mikangte khutma hi ding cih kitel mahmah a, a huang zong za in, a inn zong lui pianta hi. Kum 1865 kuma kibawl inn dingin bel hoih mahmah lai hi. A huang sungah Judson Hall kici khat na om a, tua pen nopni dahni manpia lo a kizangthei Hall hi kici hi. ZOMUS Khuado tuamtuam zatna, leh Lengtong Lasiamte 50th Birthday lopna mun zong hi, a ci pawl om hi. Tua bang hun zatna video te i et ciang Judson Hall sung mipi dim zihziah cih ka muh ciang Zangkong bekbek ah zong Zomi tawm omlo ding cih ka tuat tawm thei hi. 
 
Judson Press Ah: Rev. Khup Za Go in a damlai in a genkhak zel Judson Press ka mit mahmah tawh va mu kha ka hih manin lai lam nasepna mun thupi khat a sikkha ka hihlam ka thei a, ka angtang tuam hi. 1960 kiim a Zangkong pan ZOMI TANGKO cih thukizakna a bawllai khawng un hih munte na sik khakha ngei ding cih ka um hi. Kawlgam missionary masa pen Adoniram Judson phawkna inn leh laikhetna munte ka muh ciangin hihpa pen India ah Lungdamna Thu tangko dinga hong pai hinapi a kinawlkhin ciangin Kawlgam in hamphat lawh hi cih hong phawksak hi. 
 
Danpauh lim peetmah: Danpauh cih ciang byriani cihna hi a, buh leh sa kankhop (watery fried rice with spicy meat) ahi hi. ‘Lim peetmah’ cih ciangin Lamka lamte in ‘limlua, lim ngaungau’ a cihna uh, a uang genna uh kammal hi. Buh leh sa kihel ahih mah bangin kammal zong hel zel lehang namtui tuam hi. Kawlpi ah Kala (vaite) khat danpauh huan siam mahmah om a, tua in a bawl pen lim ngaungau hi. A buh lah kanglo, a meh lah thaklua lo, sathau lah nellualo, nellolualo, a hoihbek lian hi a, uang gen hetloh in hih banga lim byriani pankhia vaigam ah zong kitam muh loh hi. A bawl siam ngiat ahih manin a ne khate a hampha hi ung. Lim peetmah ahih manin a zingsang ciang ‘tua lam tawnzaw maw’ ci ciat le ung kilawm. Thei sam ka’ng. 
 
Leipi lei neu: Leipi cih ka zak masak ni pan lei golpi, a saupi, khuasunga lui lian khat luangin tua luipi kanna lei kidawh lianpi hi ding ciin ka ngaihsun hi. Ahi zongin a mun ah iva muh tak ciangin lei lian hi hetlo in luineu khat ah lei kidawh na hi lel tak hi. Ba itheem, cihcih nop huai hi. A gei ah Roman Pawlpi biakinn pi St. Mary kici om a, a khiangah Leipi Tuiphum biakinnpi om a, lamdung vei leh tak ah Zomi tengto zihziah hi. 
 
Bible Society of Myanmar Zumpi ah: Murlen khua pan piang, khangkhia ahih lian loh hang Murlen khua mi hikei a kici theilo Sia Rev. Khoi Lam Thang zumpi Kawlgam Lai Siangtho khenpawl zumpi Bible Society of Myanmar ah ka hawh kha uh hi. Pasian hong lapsang sak Siapa zum lian khollo himahleh tua laiah ka omlaitak in - hih mun panin Pasian gam kizaisak a, hih mun ah nasepna hangin mi tampi in Pasian kammal sim thei in, hih munah nasepna hangin kha mangthang tampi kiman hi cih ka ngaihsut ciang thupi kasa a, zahtakhuai, Pasian zahhuai kasa hi. Moses kiangah ‘na dinna mun siangtho hi’ a kicih bangin ‘ka dinna Pasian nasepna inn siangtho hi’ cih ka ngaihsun hi. 
 
Topa in Kawlgam Christian 3% pan a tunglam a kah theihna dingin hih mun pan Siapa nasepna thupha hong piaksak denta hen. 
 
Zo Inn et taak: National Races Village, Union of Myanmar mun ah Kawlgam minam tuamtuam te inn kilam ciat a, Zo Inn leh Kawl Inn ka va en uh hi. Thupi mahmah khollo himah leh manpha (significant) kasa hi. Thupina khat nei a tua in Zomi te inn sungah a om ngei – Khin, Tap, Lupnapi, Sungpi, Thau, Zam, Dak, Tei, Lum, Patkol, Siambu, etc. a vekpi in om khin hi. Ka muh ngeiloh Lum bang ka mu kha a, ka neulai hong kikepna Nauluai bang kava mu kik hi. Ka pa tawh ka siksek uh ciang meizapna Pum bang ka va mu a, ka pianzawh ciang a kiphut ngei nawnlo Song zong ka va mu hi. Kawlgam Khuaivum, Haiciin, Tuimui, Singlei, etc cih khawng zin ciang ka muh tam mahmah Innkatau zong hoihtak kibawl a, Sumtawng leh Kongbianga kisuang Salu tuamtuam te zong manpha kasa hi. A sialkong lutna dingah ZO cih kigelhna kisuanga, a gei ah Vaphual nupa lim kibawl hi (hih Vaphual lim pen Zomi Ciamtehna Phualpi pen hilo a, Murlen ah Vahai ka cihte uh Vaphual namkhat hi). 
 
Kandawgyi: Hih mun ah inn hoih mahmah khat kilam a, a sungah mopawi, birth-day party, etc tuamtum mihaute in bawl thei zel uh ci hi. Kei zong…  A gei ah Stage khat na kilam a, a langkhat taklam kiu kisia gawp in na om a, a veilam nasem pawlkhat in phelphel uh hi. A theite in a gen uh leh tua mun pen Zangkong ka zinma uh ni 5 hunlaia Bomb puakkhapna hi kici hi.  
 
(zop lai ding)
 
 
Hau Za Cin
Phuitong Liim

Re: Vang Ngaihno Tawh Kawlgam Nuam Ah - 3

Posted by: "cin do khup" cindokhup@yahoo.com   cindokhup

Mon May 10, 2010 12:25 pm (PDT)



Dr Cin Pu,
                  Na Khual Zin na na lai gelh te ka simsim zel a, zong zak nop mah2 hi.Kei mah zong yangon ah kum 8 bang ka na om a, nang tuak zah experiences ka nei kei hi.nang nong gelh ciang nop ci pha diak sa ingh.
                 Ahi zong na lai gelh ih main idea ka ngaih sutsut ciang Dr. Hau Za Cin hi lo in, Hau Za Cin mawk mawk khat hi leh tua na gen zah in Zin hong ki do tam maw? cih thu zong na ngaih sun kha ngei hiam?
 
cindokhup samte
maryland

Vang Ngaihno Tawh Kawlgam Nuam Ah - 4

Posted by: "Hau Za Cin" suante2002@yahoo.com   suante2002

Mon May 10, 2010 12:29 pm (PDT)




Vang Ngaihno Tawh Kawlgam Nuam Ah - 4
 
Air Bagan hoih: Air Bagan sungah vanleng nungakte melhoih in kizen thei mahmah a, nek ding dawn ding hong hawmte uh zong limdeuhse tawh kibang hi. A tun niam omloin a sang lam vive hizaw uh a, khangham mel omvetlo in khangmoi thei mahmah uh hi. Hih banga khualzinte a kem a khoi ding nungak moi lam pian a koih uh ciang kawlgam zin ding hong lawpsak kik semsem tawh kibang hi. A service hoih a, vanleng sungah nek leh dawn hoih in, vanleng zong a hun maanmaan in leng hi. 
 
Yangon International Airport siangtho: Gamdang khua thupite mah bangin Yangon vanlengtual pen siangtho sitset in hoih mahmah a, Taxi te zong air conditioned himawk hi. Limlang vive tawh vanlengtual ki-um in suangpek kang te kiphah zihziah a, a tunga vanzuakna munte bang siangtho in etet dinga hoih vive ahi hi. Coffee leh Niangtui om a, a vot tuamtuam dawn ding kizuak zihziah a, suangmanpha te diamdiam in kizuak a, guai, vangam malep kihimailo hiam ka ci hi. Singapore vanlengtual pen leitungah a hoih pen a siangtho pen hi ci uh a, tua tawh a kikhiatluatna om ding hiam ka ci hi. 
 
Biakinn tuamtuam ka galmuhte, mawtaw tuamtuam ka muh te (guai, mawtaw khat bang kawlpi ah kibawltawm hi ci uh a, mundanga kibawlte tawh a kilamdanna omtuak kei sa mawk ing, siamsa ing), nungak leh tangval mawtaw bike hoih nono tawh a kileh ka muhte in kawlgam pen nuam hi cih hong musak hi’in ka thei hi. Manpha kasa a, hampha ka kisa hi. 
 
Kawlpau kammal nih (ka zak mun deuhte) : 
 
Mingalaba = Dam maw, Cibai, Welcome. 
Jissu tembaray = Lungdam mahmah hi, Thank you very much. 
 
 
Hau Za Cin
Phuitong Liim

No comments: