Sunday, July 29, 2012

Na lungsim zuiin, Maxine (Follow your heart, Maxine)

Posted by: "Hau Za Cin" suante2002@yahoo.com   suante2002

Fri Sep 3, 2010 3:37 am (PDT)

By Maxine Morarie, Retired Missionary to Bolivia

Unau lakah a 11-na ding ka pian ciangin ka innkuanpihte in min phuah ding thei nawnlo uh ahih manin ka sanggamnu phuaksak uh a, tua manin ka min Maxine Evon Bailey hi. Ka pa in a tate hong ciammuihpih zel a, ka u pasalte gukte in hong nono in, ka u numei lite in hong ngekbawl zo lua ahih manin ka naupan hun nuam kasa mahmah hi.
Â
Tan guk ka sim laitak in Lungdamna Thu ka za pan hi. Ka innveng vuah Bible club om a tua ah kihel dingin hong kizawn a, kihel mawkmawk ding ka sawm manin ka pai hi. Kei bek utlo ka hih  man leh bang thu kigen ding cih theilo ka hih manin ka zumselna in ka lawmnu Leona ka zawn hi.
Â
Ka nih un Pasian thu ka khatvei zakna uh hi a, Jesu kici pa in Christmas ciang simloh in bang kisapna om hiam cih ka thei kei uh hi. Ahi zongin Mrs. Abel in ka telsiam ding un milim tawh lak in la tawh hong sakpih den ahih manin damdam in ka tel semsem uh hi. Jesu ka gumpa leh honpa dingin ka san ma un bangzah vei tua Bible club ah ka kihel uh hiam ka theihloh hangin ka san ni (Christian suahni) pen lungsim hong lawng mahmah hi. Tua ni pan Mrs. Abel in ko veng a biakinn hoih khat ah hong tonpih in muanhuai taka kikhop den ding a thupi dan hong hilhpah a, ko zong tua ni pan tua mun ah muanhuai takin ka kikhawm suak uh hi.
Â
A kum kik ciangin ka upna uh kip semsem in tui kiphum ding zong ka utta uh hi. Ka nu in tui ka kiphum hong phal a, ka lawmnu a nu in phallo hi. Ahi zongin Mrs. Abel in a nu kiangah genpih in a tawpna ciang ka nih un tui ka kiphum khawm uh hi. Tua nitak in ka nu ka pa te uh kuamah omlo uh a, numeino ko nih bek Topa mai ah ka ding uh hi.
Â
Kum 16 ka phak ciangin Bolivia gam nisuahna lam a Ayores minam te in NTM missionary mi 5 a thahna uh NTM missionary te khat mahin a lah film ka en kha a, ka lungsim hong lawng mahmah hi. Tua ni pan kipan New Tribes Mission thu ka muh khempeuh ka sim a, ka kan den hi. Ka sim khak lak pan Paul Fleming  in a gelh, "Pasian nasem dingin upa lua cih omlo a, naupanglua cih zong omlo hi," a cih in ka lungsim hong sukha pen hi.
Â
Tan 10 ka zawh kum, kumtawp kuan ciang ka khangno pastor leh a zi leh khangno dang pawlkhat in California ah pai a New Tribes Mission sangah kah ding khentat uh hi. Ka lawmte khempeuh kei sang upa zaw vive hi khin uh a, himah leh kei zong ut ka hih manin ngetna lai khiat teitei ding ka sawm veve hi. Hong san zawh nak uh leh ka sangkah a ban zom nawnlo in kuan ding ka khentat hi. Ngahloh ding ka ki upman hizaw pian hi. Ahi zongin hong sang uh ahih manin nawngkaina lianpi hong om a, ka nu leh ka pa hilhlo a ka kuansawm hangin ka nu leh pa in hong awilo uh hi.
Â
Ka ute khempeuh inntuan khin in kei leh ka nu leh pa bek om ka hih manun ka nopsa mahmah hi. Kuamah hong thuhilh ding dang omlo ahih manin. Ka pa in ka tan 12 zolo a pai ding phallo ding cih theikhol ka hih manin American School of Correspondence Course la ding, tua kawma pai veve ding cih ka khentat hi.
Â
Nitak khat ka ingei vua Movie Hall ah ka vaimim puak zuak teng ka khot khit ciang inn ka ciah leh innsungah puanhoih tawh kizem pasal khat na tu lianluan hi. Ka nu leh pa tawh na kiho in kei hong muh ciang, "Bang hanga hih correspondence course la nuam na hiam, numeino aw?" ciin hong dong hi. Ka pa lungkimlo cih ka mu pah hi. Ka pa a heh ding lau ahih manin tua mipa dingto pah a, ciah dingin kithawi hi. "Na tanu naupang lai cih ka mu hi Mr. Bailey aw. Tua manin hih correspondence course la leh zawh sawmna lungsim taktak nei nailo kha ding hi. Tua manin kei na ciah phot ning," ci hi. "Themkhat ka ngak lai in, sia aw. Midangte in tupna a neih uh leh ka tanu in zong nei hi."
Â
Ka tunma, inn ka ciahma in ka pa leh tua siapa in tan 12 ka zawhna ding classes kisam khempeuh kah theihna ding na gel khin uh na hi gige hi. Siapa ciah khit ciang ka pa in hong dong a, "Bang hang hi peuhmah hiam tan 12 zawhna dinga correspondence course na lak sawm teitei?" hong ci hi. Tua hong dot teitei ciang kei zong New Tribes Mission ah sangkah ka sawm teitei thu leh tua kum sangkonghon ka lapsawm thu ka gen hi. Ka nu leh pa bangmah genlo in ki en gega bek uh hi! A ngaihsut ding uh ka thei a, "Kua in a lungsim ah tua bang ngaihsutna ci tuh hi dinghiam?" cih hi. Ahi zongin ka nu leh pa in ka lungsim uh zui ding, ka ut penpen uh hih dingin hong hanthawn den uh ahi hi (they always taught us to follow our hearts). Ka lunglutna hi miau ahih ciang amau hong cih tawh kituak leuleu hi.
Â
Ka hilh ding midang khat omlai a Howard Morie ahi hi. Biakinn ah kithei, tun amah college in khuadang Fort Collins ah om hi. Ka kingaih zawh uh kumkhat phazo a, ka tup ka sawm ka hilh ciang lungkim vetlo hi. "Hai kei in, graduate na ut zong ka theihsa hi," ciin hong zol hi. "Tan 12 na zawh ciangin ka omna Fort Collins ah hong pai inla, na sangkah man ding ken kong piaksak ding hi. Missionary na ut leh zong graduate i zawh ciang (B.A. pass ciang) i kuanzaw ding hi," ci hi. "Tua bang na cih leh i kikhen kul ding hi," ciin ciantak in ka hilhsiang vet hi. Ka tup ka sawm ka pelh sawmloh thu a theih ciang amah zong cihna ding dang thei tuanlo in ka kikhen takpi uh hi.
Â
Missionary training dinga ka kuanma uh kal khat bek phata cih ciang ni khat biakinn kong tual ah Howard in hong na ngak hi. Kikhop tawp ka pai khiat ciang ka galmuh a, lamdang sakna tawh ka kidim hi. "Ka ngaihsut na thei hiam?" ciin hong dong a, "bang hih ding ngaihsun na hiam?" ka ci hi. "Nang tawh Fouts Springs, California ah missionary training khawm dingin ka ngen a, ka ngah hi. I pai khawm ding hi," hong ci hi.
Â
Pingpei bangin ka nuntakna uh kilumlet in October 1949 in training ka kipan uh a, August 1950 kum in kiteng in, January 1951 in Bolivia ah sem dingin ka kuankhia uh hi. High School ah ka sin teng bek uh Spanish pau kithei a, kisin tawm kawmkawm in San Jose ah nasep ka kipan uh hi.
Â
Howard in a sep theih bangbang seppih in biakinn ah huh a, missionary tate sangkahna ding Andes Mualpi gei a kilam a zawhna ding uh meivak khau khawng zong khunpih hi. Tua hangin kei bek inn ah hong nusia den a, ka tate nih zong San Jose ah piang uh hi. Lauhna leh lungzuanna tawh kidim den in Spanish pau zong ka siam thei pak kei hi. Ka tapa Howie a nuih masak ni ka phawk lai hi. Kei bek om ka hih manin ka biakinn vua nupi khat kiangah tai in ka va ko hi. A kiang ka tun ciang "nui" cih kammal Spanish pau tawh ka theihloh lam ka tel pan hi. Tuni dongin ka gennop tua nupi nu in a tel hiam cih ka thei kei hi!
Â
San Jose pan Tobite ah ka kisuan uh a, tua mun pen NTM missionary mi 5 a that Ayores te omna mun hi. "Bang hanga hih mun ah tungkha ka hiam?" cih bekbek ka ngaihsun hi. Ka tun uh ciang Ayores minamte hong mu nuam in hong delh ngengngang uh a, ka dip a kua semsem hi. Tua laitak numei khat in ka tanu Nancy hong sut vat a, a khutme tawh Nancy kamsung sawk in a ha a pota hiam cih a zawt tawh kibang hi. Ka lungsim ah, 'tuni tan zong naungek nek ding huan minsa lo pia nailo hiveng maw' cih bekbek om a, ka lungsim in thu ka ngen hi: "Topa aw naungek nong kepsak kul hi."
Â
Howard in Ayores te nasep dan, lokhawh dan, singtan dan, lampi sial dan, etc cihte a hilh sungin kei bel nau neih bek mah ka septheih hiphot a, ta 6 ka nei uh hi. Ka ta kep kawmin midang nausuak dingte huh, don, laihilh, numei leh naupangte pattah cih bang ka sem hi. Damdam in Ayores te pau ka siamtoto hi.
Â
Nikhat lamet hetlohpi in Ayores te Lai Siangtho Thuciam Thak tei dingin hong kisawl hi. Kei maw! Kei nupi naupom hi veng. Lamdang sa kawmkawm in hampha kisa kawmkawm in ka kipan hi. Kei sepna hangin Ayores te in Lai Siangtho nei ding cih ka ngaihsut ciang 'thupha ngah' ka kisa hi (I felt so blessed).
Â
Hong huh dingin Ecarai ka zanga, ka nasep uh nuam mahamh hi. Ama huhna tawh "born of the Spirit" (Kha Siangtho ah nuntakna thak) cih kammal ka mukhia uh hi. Ayores te pau in "born" cih pen "to fall" ahih manin "born again" cih pen "fall again" cih ding hong himawk hi. Ecarai in ni khat ngaihsunsun a, "Cih dan ding thei ing. Minam khat pan minam khat suakdinga (clan-wash) silsiang cihna hi. Kha Siangtho in hong silsiang dinga Pasian minam hong suaksak ding hi," ci hi. Kum 12 zawh ciang laitei kizo a, kum 3 sung a kipuah, etkik khit ciangin Thuciam Thak Lai Siangtho Ayores te in a nei hong suak hi. Ko adingin Bolivia ka om zawh uh kum 32 phata a, inn lam ah ciah a ka tu ka tate tawh kitheihna ding ka hanciam uh hong kul leuleu hi. Tu tan in zong ka kithei sansan uh hi.
Â
A lamdang thu khat om. Kua in numeino khat Bible club ah a kihelna pan Ayores te Lai Siangtho hong piang ding cih ngaihsun ngei ding hiam; kei zong ka mangmat kha kei hi. Topa in thupha hong pia hen.
Â
Ciamteh ding:
Â
1. Maxine Morarie a pasal Howard in sihsan zo a, amah kum 77 phata hi. 1982 kuma Bolivia pan hong ciah zawh uh om khong tuanlo in a tenna Colardo khua ah Thuciam Lui tei ding kipan leuleu hi. Tamveipi Paraguay ah a seppihte tawh kimu tuah zel in tu in Thuciam Lui laibu bu 16 teikhin ta hi. Ayores te a tawh a buailoh ciang Mexico te ading seppih in, laitei dan ding makaih kawmkawm a, Latin America pau honkhat zong teipih hi. Ayores-English Dictionary zong kum 7 sungin man khin hi. Tu in Spanish-Ayores Dictionary a tei laitak hi a, tukum man dingin kilamen hi.
Â
2. Ayores te Thuciam Thak NTM in a khetsak pen a kihawmkhiat ni in Maxine leh a pasal Howard zong Bolivia ah va pai uh hi. Tua pan Paraguay ah pai in Mennonite leh Ayores te omna khua ah va pai uh hi. Mennonite te missionary Ayores te thahpa zi zong tua lak ah hong kihel hi. Laibu khat ciat a hawm uh, a kikhen ding uh ciang tuanu Maxine kiangah hong pai a, bu khat hong ngen kik hi. "Bang ding hiam?" a cih ciang, "Ka pasal hong thahsakpa kiangah ka pia nuam hi. A tungah kong maisak hi, hih sungah kigelh thute na sim inla, Pasian na thei in," ka ci nuam hi ci hi. The power of Gospel ciin kiciamteh hi.
Â
3. Maxine pa in sawtpek a agen pen tangtung hi. Maxine nuntak sung khempeuh a nasepte hun tampi piak kul, kuhkalna leh cihtakna tawh sep kul vive himah leh a pa upmawh mah bangin kuhkal citak takin a vekpi in semsuah hi. (She has the determination to complete her calling as her father had said long ago).
Â
Ref.: NTM@Work, Vol. 68, No. 4, May 2010, pp. 26.
Â
Â
Hau Za Cin
-------------------------------------------------
Citizenship

Tulai leitung pen, a diak in kum zalom 21 zawh nung, information technology hanga leitung khempeuh manlang taka thu ikizaktuah theih ziauziau nungsang koi gam koi gam ah i om zongin bang gam mi 'citizenship' cih pen hong thulian tektek hi. Nidang banglo in i pianna gam ah kitengsuaklo, naungek pan putek pitek dong kitengsuak nawnlo cih hong tam deuhdeuh a, global village a cih uh hitakpita hi. Khuata sungah nasep ding a om simin veng langkhat pan veng langkhat ah nasem in kuan in nitak ciang ciahkik in inn tek mah lum a, zingsang ciangin nasepna mun dang khat ah kuan kik zel cih bangin tulai leitung zong sep ding omna lam peuh ah kivei ziahziahta hi. Japan pan USA ah nasep kizong a, USA pan Japan ah a zong pawl mah om veve hi. Eima siamna lam a kisapna mun hi peuh leh gam khat pan gam dang khat ah kituah, pem, immigrate pen baih mahmahta a, Lamka pan Tonsim zin sang zong baihzaw thamta hi. Saklam pan khanglam ah, khanglam pan saklam ah; tuilu
England pan tui taw Australia ah, tui taw New Zealand pan tui lu Norway ah cih bangin leitung kiu li ah mite kileh ziahziahta hi.

Tua bang ahih ciang nang koi gam mi na hiam cih hong thupi mahmah ta hi.

Gam khangto pawlkhat in amau gam pan a kitheihsiampih gamte ah khualzinna dingin VISA kisam sak nawnlo in 'visa waver' ciin kumpi hong ciamtehna laibuneu Passport na neih nak leh na zinna gam na tun ciang vanleng tual ah phalna la in na lutsuak thei hi. A kitheihsiampihsa hilo gamte ah bel a zinma in phalna (visa) lak kul hi. Tua bang gam pawlkhat pen a tamzaw developed countries te hi masa hi. Gentehna in US, UK, Australia, Japan, etc. cihte hi masa hi. A dang zong tampi om hi. Tua bang ah gammi hihna citizenship a neite hampha mahmah hi. USA passport nei lecin gam tampi ah na ut bangin visa la masalo in zin thei ding cihna hi. Ahi zongin gamdang pan USA zinna ding visa na ngah ding baihlo thei hi.

Nidang in gammi a kigen ciang Nationality cih khawngin kigen a, tu hun ciang Country of Citizenship ciin mite a kilawmzaw in kammal zangta uh hi. I minam hihna gam ah kiteng kinken lo a, i minam hihna gamah gammi kihi kinkenlo; i tenna gam min a tuam, i minam hihna a tuam hita hi. Tua in leitung minam tuamtuam kitheihsiamna, kinaihna, kikholhna, kilawmtatna khangsak, hong neisak hi. Tua ahih manin gam neu ah na piang zongin gam lian ah a tengmi na hithei a; gam lian ah na piang zongin gam neu ah a teengmi citizenship na nei thei hi. Hih pen tuma khang hun sangin tunai diak teng hong uang semsem hi. Uang semsem lai dingin zong ka um hi.

Korea ah FIFA World Cup a omlaiin a coach uh Guus Hiddink pen Korean citizenship kipia hi. Ama makaihna tawh Korea team in Semi Final a kah man vua a siapa tung vuah a lungdam lahna uh ahi hi. Ahi zongin amah tua gamah teeng tuanlo hi. Ama gammi hihna Holland mi ahihna nusia tuanlo hi. Gam mi hihna mun nih ah nei cihna hi. Tua bang zong a phal om a, Taiwan te in zong US citizenship tawh anih in neikhawm thei hi.

I minam min khek hetlo in i gam mi hihna kilaih thei cihna hi a, i gammi hihna i laih zongin i minam hihna kikemsuak thei cihna hi. Tua ahih manin tulai khangthak hun ah i zin, i pem, i lal zongin i minam hihna pen kinusia teitei tuanlo a, i ut leh i kepsuak theihna om hi. Kepsuak i ut leh eima thu hi a, keptohtoh i ut leh zong eima thu hi. A thak nuam'tuam a midanga zui pah ding i cih leh zong kingah veve hi.

Citizen i ihihna gamah citizen ahilote sang hamphatna tam kingahzaw a, gammi hihna limlim zong a manpha suakta hi. Tulai leitung tai kidemna ah a taihat penpen gamte pen mi khempeuh in tua gam hih ut uh hi. Melhoih kimu leh melhoih ki ut a, laisiam kimu leh laisiam ki ut a, mihau kimu leh mihau ki ut hi. Tua mah bangin gam khangto gam mite nuntak nopci mahmahte i muh ciang ei zong tua gam mite hih ding ki ut hi. I ut leh ei zong tua bang i hihsawmpah ding ahi hi. Leitung ah a kip a kho bangmah omlo a Pasian thu bekmah a kip a kho hiding hi. Pasian kihelna peuhmah bangmah in lingsak zolo dinga, gammi hihna sangin kipzaw ding hi.

Tuni in na pianna gammi na hi lai maithei. Na pemna gam gammi na hikhin maithei. Na pemkik laina ding gammi zong na hito lai kha ding hi. Tua gammi hihna pen kikhel thei a, ahi zongin minam hihna pen ut kei peuh leng gammi hihna i khel zongin khel kul tuanlo hi.


Hau Za Cin


Re: Pasian in Universe Bawl lo: Stephen Hawking

Posted by: "Hau Za Cin" suante2002@yahoo.com   suante2002

Sun Sep 5, 2010 6:36 am (PDT)



Wow! U Suanpi, 
 
Noptuak ei. Stephen in na khempeuh a theih ciang hong pulak hi ding hiam? Ahih kei leh ama theih khempeuh hong pulak hizaw ding hiam? Leitung mihingte ngaihsutna leh zonna tawp (limit summit) hita ding hiam? Uphuai nailo kasa hi. Tua manin Stephen thugente pen 'ultimate truth' hita kici thei nailo dingin ka um hi. Ama ngaihsutna leh ama muhna pan tua bangin conclusion a bawl hiphot dinga, a maan pen, a dik pen cihna hi nailo dingin ka um hi. 
 
Pasian bawl hi kei cih pahna dingin Pasian om takpi maw om takpi lo cih limtak gencian phot kul ding hi. Stephen gen dan hileh pen a omlo hi a ci nuam cihna hi (maw?). Leitungah a hoihlo lamin a thahat mahmah dawi om hi kici a, ahi zongin tuate khempeuh a zo khat omlai hi cih kitel mahmah hi. Tua pen a min tuamtuam kibulh thei dinga, eima theihsiam dingin Pasian/God/Creator a kici hiziau hi. Tua pen tun zong om a, tuma in zong na omzo a, mailam ahzong omto lai ding hi. Tua pen in leitung bawl hi a kici nuam hi. A bawlpa in a bawlsa leitung pen a hoih dingin kem in puah in khangtosak hi a ci nuam ihi hi. Lai Siangtho (LS) sungah tomcik in "A kipat cil in Pasian in leitung leh.... a bawl hi," kici masa pah a, tua in i ngaihsut gimpih ding tampi hong noptuamsak pah hi. Tua kammal kiukiau pen Pasian thu umlo te in valhzolo, digest theilo uh hipen hi. Tua nialna ding, kaankuatna ding, counter nading a zong den uh ahi hi. Stephen thugen zong khat hi kici thei
ding hi. Ahi zongin aman pheng genlo, mawk genlo in 'upmawh huai mahmah dingin gensiam' mawk hi; with few illustrations, examples, ideas, theories and man made laws of pertaining to the limited knowledge our vast unexplored universe. 
 
Universe or cosmos pen bangzaha thupi, bangzah a lian, bangzaha nasia hiam cih zong i theih khit ma a "Pasian bawl hilo" cih thukhupna bawlpah pen manlang lua deuh samlo ding hiam, guai! French mipil thungaihsun mi khat in "khangnote dong un, amau thu khempeuh thei khin uh hi" (ask the young, they know everything) ci hi. Thei khinlo ahih lam uh kithei vetlo ahih manun amau theih khempeuh 'na khempeuh sa' uh ahih manin tua a gen nuam ahi hi. Stephen in na khempeuh thei maw? Ahih kei leh a theih khempeuh hong pulak hizaw maw? Nang leh kei theih sang tam theizaw kha inteh, a ngaihsutna zong ei a sang gamlekzaw, lian huam zaw hikha inteh, ei ngaihsut batloh zong ngaihsun kha mah inteh, ahih hang 'aman na khempeuh thei maw?' , a ma theih khempeuh dik/maan/true/ proved maw? I strongly doubt it. Umveih. 
 
Pasian bawl hi, Pasian bawl hilo hi a ci ka hi kei a, a genpa Stephen thu theih pen thu khempeuh hita maw a ci nuam ka hi. Tua sanga theihna bucingzaw om thei lai lo ding maw. Tua sanga tamzaw theih nailoh om kha lai lo ding maw. Tua a theih khempeuh leitungah theih ding a kiselsim a kithei khinta cihna maw. Pasian bawl ahi, ahi kei cih prove na ding tuatan bek hita maw; a hi in a hikei zongin a prove na ding dang omlai lo ding maw? Stephen genteng a tawpna hita maw? Adang prove na ding om nawnlo maw? A bawl hilo takpi ahih leh zong tua sanga kician zaw a prove nading omthei lai lo ding maw? .... maw, maw, maw...? 
 
Korea te Vompi suan hi ding cih nong gen pen ka mangngilh thei kei hi. Amau lah ngo mahmah hoih thei mahmah tabuang un tua bangte vompi suan hi thei ding cih mawk pen ngaihsutna hong behlap mahmah hi. Ahi zongin a prove na ding omkha dinga, a counter prove na ding zong omlai kha ding hi. Zomi te China gam pan piang hihang cih pen a prove na ding om dinga, a counter prove na ding zong omlai kha ding hi. 
 
Tuni a Stephen thugen pen mailam ah midangin 'himah' hiam, 'hikei' a ci thei lai diam? Ahih kei leh kuamah gen kik theihloh thu ahizaw diam? Ama gen khempeuh up khit ding cih a hi thei takpi diam? 
 
Leitungah nate pen amau thu in a piangtawm, laws of physics zuia piang tawm lel ahih uh leh banghanga a thak na tuamtuam piang den lello ahia? A sawt om ciang na khat pen nadang khat suak cih bang ahih leh (zawng - mihing) mailamah mihing te superhuman suak thei ding maw? LS in bel manta kung in hong khoh ding, ci zaw hiven maw. 
 
Hih bang thu abstract te pen a lunglut huai a bat hang a haihuai mahmahna zong om kasa hi. Theihloh khat theih pen exciting mahmah a, ahi zongin a hitakpi maw takpilo cih i telloh khat pen a gente gen khempeuh a face value a va lak pahpah ding hilo hi. Cillum tawh valh ding, take it with a pinch of salt. Stephen thugen pen a man hi, manlo hi i ci kei a, a tawpna hita ding hiam; a ban zonbeh ding a om diam i ci nuamzaw hi. 
 
Kei ngaihsutna pan ka pa pen hat mahmah hi. Mike Tyson te khawng tuum tuk ziahziah lel ding hi. Ka um hi. A tha zong gol, a khut zong khauh veve hi. Ahi zongin a thahatna pen mi tawh kitupna dingin zanglo hi. Zang hileh Mike Tyson te pawl zong tuum tuk maithei, tuum tuklo mai thei hi. Kitum lo uh ahih manin kuan zo, kuan lel cih kitheilo hi. Ka pa sangin Mike Tyson hatzaw hi kici theilo a, Mike Tyson sangin ka pa hatzaw hi cih zong kici theilo hi. Tua tawh kibang hi. 
 
Leitung pen khatveivei ciang a sungah teengte phattuamna ding a piangsaklo vai tawh sum leh pai, hatna tha leh ngal, pilna siamna tampi beibei mawk hi. Hih bang nasepna, hih bang pheng gamtat pen a bawlpa Pasian a lung a kim diam. Hih bang news leh views pen leitung khantoh tawh kituak in hong tam deuhdeuh ding a, ahi zongin patauh ding hilo hi. Ama gen thutawp ahi hiam. Thuman thudik tua bek omta a tua hong genkhia ahi hiam cihte kan masak den huai hi. 
 
Pasian hing a bialo India gam nangawn in a sum tung vuah: “Satyameva Jayate,â€� which means “Truth Always Triumphs,â€� cih na gelh uh hiven, thudik mah hong kitheikik lel lo diam. 
 
Kuppihna pong hi e. Lungdam,   
 
 
Hau Za Cin
Phuitong Liim
www.hauzacin. blogspot. com
[Ka lai at dangte ka blog pan kisimthei hi]
 

From: Cope Suan Pau <copespau@yahoo. com>
Subject: [ZONET] Pasian in Universe Bawl lo: Stephen Hawking
To: zomi@yahoogroups. com, "tongsan" <tongsan@googlegroup s.com>
Date: Saturday, September 4, 2010, 3:43 AM

  

Pasian in Universe Bawl lo: Stephen Hawking 
Pasian in leitung, ni le kha, aksi te bawl lo a, puakkham lianpi “Big Bangâ€� theory pen laws of physics na te' thu ah nial theihloh hi ci in tu laitak British-mi physicist minthang pen ahi kum 68 pha Stephen Hawking in a laibu gelh thak sung ah pulak hi. 
Bang hang hiam cih le law of gravity a om khit nungsang ni, leitung, aksi cih universe pen a mah le mah piang thei, ahihkei le a mah le mah kibawl tawm thei lel hi ci hi. A mah le mah a piang tawm spontaneous creation pen bang mah om lo sangin na khat a om zawk na: universe a om na, ei [mihing] ih om na thu te’ a hang bulpi hi ci hi. Tua man in universe bawlna ding in blue touch paper tungah  design bawl ding 

Pasian ki tangsam lo hi ci hi. 
“Theory thak tampi a khil in om ahihna in universe pen a bawl kisam sak lo hiâ€� ci in a laibu gelh thak “The Grand Designâ€� sungah a pulakna thu te Time Newspaper in “ Hawking says, a new series of theories made a creator of the universe redundantâ€� ci in  September 2, 2010 Thurday ni in suak sak hi.      
A ma’ siapi te a hi Isaac Newton le Albert Einstein te in a ngaihsutsut a tuattuat khit tak uh ciang, universe pen a bawl / a piangsak khat lo tawh piang thei lo hi ci uh hi. Hawking in hibang pulakna hong neih pen nidang a Pasian le biakna tungtang amuhna te pan pial khia sak ta hi. Nidang in na te' thu laws of physics ih cih in puakkham theory big bang sungah Pasian kihel cih pen up kul kei cihna hi ci hi. 
A laibu gelh nunung pen sungah 1992 kum a muhthakna ahi planet khat in a dang aksi khat kiim vial-a, ni kimvial lo ahihna in na te' thu ii pa the father of physics ahi Isaac Newton’ muhna hong khelsak hi ci hi. Newton in pen Pasian’ bawl loh in universe pen a kithehthang gawpna chaotic pan a mah le mah piang tawm thei lo ding hi ci hi. 
Hawking in pen, “Because there is a law such as gravity, the universe can and will create itself from nothing. Spontaneous creation is the reason there is something rather than nothing, why the universe exists, why we exist.â€� ci mawk hi. 
Ei Zomi Pasian um te in koi bangin comment ih pia ding hiam? Kei comment piakna te: 
1.      Well, the statements that say such as “God did not create the universeâ€� and “There is no God or creatorâ€� are the same; and nothing but just a total foolishness according to the word of God. 
2.      Well, God did not create the universe; it exists on its own gravity. Then what will be the formula? Newton's formula is F = ma; Einstein's is E = mc.c. Is Hawking's H = fm [H for Hawking; f for foolishness; m for madness] ??? 
Ei Zomi te pen Pasian om cih nidang pek pan a um minam te ih hi hi. Pasian ih biak theih nai loh lai American sangmang te Zogam khamtung hong tun’ ma deuh pawl in Zo ngeina sungah Pasian biakna hong makaih pen Pu Pau Cin Hau ahi hi. Tua khit ciang in American sangmang te hong tunga, Christian upna sungah Pasian biakna ih nei to leu leu hi. Tua hi le Pu Pau Cin Hau’ Pasian le nidang pek a Pu Zo suan te’ neih Pasian pen universe--leitung, ni le kha, aksi te a bawl or a piangsak pa ahi ding hiam? Tanglai in Pasian ih upna, ih muhna bang ciang cih ih koi ci kan thei ding hiam? 
Pu Sing Khaw Khai in Pu Zo suan te Sengam pan ki lal ahihciang ci in, Zomi te’ Pasian pen Sen te’ Shangti khawng T’ien khawng pan Pathian/ Pasian hong piang hi ding in um mawh hi. Sengam ah Ming Dynasty hun lai Jesuit missionary masa pen pawl ahi Mattio Ricci in Christian Pasian pen Sen te’ Confucius Shangti  tawh identify a tu ni ciang dong mah kizangh lai hi. Ahihhang Shangti pen Pasian Most High cih sangin Vantung Heaven cihnopna hih tuak zaw mawk a, tuhun Sen Christian te’n a Pasian min uh Shangti pen deih pha nawn lo uh hi. Shangti pen creator cihna hi lian lo mawk hi. Zomi te' Pasian pen creator of the universe ih ci thei diam? Evidence ih nei hiam? 
Pu Leh Man leu leu in [Zomi min bang sa zawzen h’ang e; a min ka muh cil lai Leh Man cih mawk pen Haka lam te scholar khat khawng a hi tam ci lai hi ing ei] Mizo te' kiang pan Zomi te’n angah uh hi ci pong mawk leu leu hi ei. Pasian / Pathian cih pen Zola sungah Vantung a om Tung Sian Mang ki ci ci le’ng, Sen te’ Vantung Shangti / T’ien khawng mah pan hong pai hi ci le’ng ih thukim ding hiam? [Nuai Zinleng vs Tung Sian Mang.] 
Pasian in Universe Bawl Maw, Piang Sak zaw? 
[Sau lua kha le, dam in zom to kik ni...]
 
Suanpi
 
P.S.: hong kuppih leu ci'n ka lungdam ding hi.

No comments: