Wednesday, July 25, 2012

Taiwan ah kumkhat (Part-II):


Posted by: "Hau Za Cin" suante2002@yahoo.com   suante2002

Thu Jun 3, 2010 8:32 pm (PDT)


Taiwan ah kumkhat (Part-II):
 
A masa ah a gam leh amite, ka tun tung thute ka at khin a, tuni in a ban zom in a gamsunga mun thupi leh vai thupi pawlkhat gento kik leeng. 
 
1. Institute of Atomic and Molecular Sciences (IAMS): Academia Sinica nuai ah research centre khat hi a, ka nasepna munpi hi. Taiwan ah Science and Technology lam a sai nih om a, Academia Sinica leh National Science Council hi. Academia Sinica pen Taiwan President office nuai ah om ahih man in a lianzaw leh thupizaw, sum tamzaw leh a gam minthangsak pen hi. Leitungah infrastructure neih hoih ah a 4na hizel uh hi. Ka nasep pen uh ahih leh LASER zanga huihsia a om hiam cih theih ding (poison gas detect), ahih kei leh zatui (medicine, drugs, etc) ah a sianglo, niin a om hiam cih theih ding (impurity detection) cih khawng hi phot hi. Tua pen a zatna pawlkhat hi phot a, a dangah kikeek lian zel ding hi. 
 
2.  Taipei 101: Inn khan za leh khat a pha pen leitung innsang pen hi a, khatvei ka va kah kha hi. Leitunga innkhan kahna hat pen (fastest elevator) hi a, khan tungnung pen seconds 34 khawng in tungto ziau hi. A huih sahdan kikhek ahih manin koisung hiam i tuntoh ciang i lu hong kising, luvai dek tawh kibang hi. Khatvei kahman India sum in 500 INR (12 USD) pawl tung hi. Vanleng khawng i nuai ah leng a, Taipei khuapi sung khempeuh kimu in kiphah dihdiah lel hi. [Note: Tunai in hih sanga sangzaw khat kilam kikta hi, kizo dekta hih tuak hi.] 
 
3. Yehliu Geopark (Queens head stone): Pacific tuipi gei ah suangtum tampi lak ah suangtum khat pen Kumpinu lu bang lianlian in kizum zihzeh a, kumpinu lukhu bangin a lutungah om lailai hi. Hih pen suangtum khat, a kibawltawm hilo, huih in a mut, tuikhang in a gawigawina pan a om hi dingin ki-ummawh hi. Tuma kum 40 hun sangin a gawng leh a lute, lukhute neuzaw tuan nailo a, a suangpen neutuam nailo hi. Natural wonders khat in kingaihsun a, nisim a en mihing za tampi kileh naunau den hi. Lamdang veve mawk hi. Nisa lua deuh. Korea nungak li hong pai in nisa kiam tuan kei, melhoih a kizat theihlohna hi inteh. He he.... 
 
4. Gugong (National Palace Museum): Sengam a khanglui van a tam zaw a kikoihna innpi hi. Chiang Kai-Shek in sengam uk ding kituhna ah gal lel in a galtai ciangin Sengam vanlui manpha teng Tembawpi sungah guangin Taiwan ah taipih a, tuate khempeuh hih Gugong ah kikoih hi. A manphat dan, a thupi dante mundang khat ah ka gelh zo a, hih lai ah behlap nawn kei ni. Leitunga vanlui penpen pawlkhatte koihna hi ci leeng theisiam ni. 
 
5. Cisan Recreation Centre: Hih mun pen Chiang Kai-Shek in a tawlngakna mun hi. Taipei pan Km 100 pawl a gamla, mualtung tam dihdiah, huihvot nung hiauhiau, Lui tui luang siausiauna mun hi a, vasa leh gamsa a kisuksiat lohna mun hi. General Chiang pen Sengam pan a tai ciang Taiwan ah President sem a, kumpi sem in a gim mahmah ciangin a tawldam zel hi. A tawldam ciangin hih mun ah pai a, a lupna, a tutna, a annekna, a laisimna, a nilum awina, a khedap koihna, a ekbuk, cih bangin a vekpi in omlai hi. A lamdang mahmah pen a zi tawh lupna khat ah lumkhawm lo u hi. Lupna tuamtuak ah, room tuamtuak ah lum uh hi. Ahang pen General Chiang pen zansawt tu thei, laisim nuam, laigelh nuam, nasem nuam ahih manin a zi tawh lupna khat zanglo uh hi kici hi. Security hang zong hikha inteh, thei  kei hang. 
 
A mah a cingte, a nasemte, a inntengte, aw.... a thupi dan, hih mipa a pildan, a cihtak dan cihte a recreation centre bawldan pan, a inn leh huan omdan te pan kimu hi. Huansungah thei leh singno dima, gah zihziah mah leh kuamah in lawh ding kiphallo hi. Tuaci muat lel vem! 
 
6. Chinese Secret Trees: Cisan National Park ah ka hawhna mah vuah Bual khat Cueifong Lake kici om a, a kiangah pai kiphallo a, a etna ding mun kibawl in tuapan a vekin kimu, kien hi. A tui sawk, a tui pal cih bang deihlo uh hi. Bual niinsak cih peuhmah om lo hi. 
 
Tua mualtung a om Cueifong Lake kiangah gammang singlak om a, tua sungah ka lut uh leh, Chinese secret tree kici in, singkung a upa mahmah Zomi te piantung lai pekpek ading khawng te pawl, a kum phazah tawh kigelh pahpah in, singkungte min neisak uh. Singkung po pat laia Sen mi minthangte min phuak uh a, tua singkung hi sak pahpah uh hi. Gentehna in singkung khat pen BC 550 pawla po hi a, tua lai a minthang Confucius tapsak in, Confucius Tree kici pah hi. Tuabang Secret Tree 54 om hi. Suk leh to si, Khe kham ei. 
 
Tua lai ka giak zan un flying larntern (meivak leeng)  ci uh a, mutpuak leh senmeivak khih khawm in, vantungah meikuang khahto uh hi. Tua senmeivak tungah na deih, na lunggulh, duhthusam, wish gelh uh hi. Amau upna ah tua na deih thute meivak in vantungah puakto dinga, na deih hong tangtung ding, hong kipia ding hi ci uh hi.  
 
7. Pintong ah zuthawl kipiakna siim: Taiwan leitaw lam ah Pintong kici mualtung mite tenna gam khat om a, tuatak ah a teeng mite pen Taiwan ah a teng masa sen minam te hi a, 'mualtung mi' i cihte hi. A tamzaw Christian hi uh a, khangto mahmah uh hi. Ahi zongin a ngeina uh kem cing tinten uh hi. India bang hileh a tribal te uh cihna hi. 
 
Tangval khat in a lawmnu Zuthawl pia a, Presbyterian Church of India pan missionary Rev. Zaidarhzauva te innkuan nasepna ahih manin kei zong Pu Zaia te tawh ka pai hi. A khanglui ngeina mah bangin kizeem uh a, a numei ading tangval in a khamna in van tulza nih man pia hi (2 lakhs, 200,000 NTD). A numei in zong tul sawmthum man pawl pia hi (30,000 NTD) [NTD 30 = 1 USD]. Van kipiak leh thugenna te numei inn ah hi a, zungbulh kipiak pen Biakinn ah Pastor mai ah hih uh hi. La khat sa ziau, thungen, zo. No sermon. 
 
A tanu uh a hoih dan, nu leh pa a it dan, khuasungah mihoih a hih dan,etc cihte inkuan lampan gen uh a, khitui luangziahziah uh hi. Zomi ngeina tawh kibang kasa mahmah a, a kiho dan uh, a kipahtawi dan uh, a kiuap dan uh... tua zawh ciang a paiteng (a kicial teng) in annkuang umkhawm in, kumkhat zawh cianga a kiteng ding te lasa khawm sak uh a, ki itna la sa in khitui mah luang diahdiah lel hi. Kikhialah mahmah uha, gualnop mah nuamsa uh hi. Zomi te mah bangin ki itna akigen uh ciang khitui luang veve uh hi. Annek sungin intek papi leh nupi te khat khat in solo lasa kilaih deudeu a, annkham ciang lamngui sai in, huiii sa ngeingai uh hi. 
 
[Lamdang kasak bel, annkuangah i khamval peuhmah i utut eikuanga te ciahpih theih hi. A intekte in khawm kik cih omlo]. 
 
PS: Hih pen Taiwan ka omlai ka atsa, ka khah nailoh ana hi gige hi. 
 
 
Hau Za Cin
Phuitong Liim
www.hauzacin. blogspot. com
"He knows how you feel"

No comments: