Monday, July 23, 2012

Ka Nu Hong Hopihna Zokam Hi


Posted by: "Hau Za Cin" suante2002@yahoo.com   suante2002

Fri May 14, 2010 6:09 am (PDT)

Ka Nu Hong Hopihna Zokam Hi
Â
Pasian in Zomi in hong piangsak a, Zokam pau dingin hong khangkhiasak hi. Lawm leh gual tawh kikholhna pan pau nam tuamtuam hong zasak a, a tangzaizaw a khualzin gamvak nasep theihna dingin pau dang zong khat leh nih hong siamsak hi. Hihte khempeuh keima hanciamna hi masalo in Topa in kei hong makaihna pan a piang vive ahi hi.
Â
Mihing peuhmah a pianpan a khantoh hun sung khempeuh a nu in a anglum ah tawi in, ama awsuah tawh hopih ciauciau a, a tano in tua mah za masa leh zamun masa pen ahih manin tua tawh hong khangkhia masa hi. Tua pen nu hopihna, nu aw khum,  nu aw nem, mother tongue a cih uh ahi hi. Kei, ka nu aw nem Zokam ahi hi.
Â
Zokam tawh ka kipan a, Zokam tawh ka khangkhia a, Zokam tawh lawm leh gual ka khawl a, Zokam mah tawh thu leh la sut leng nuam kasa hi. Tua in ka lungsim hong zo baih pen a, tua in ka lungsim tawng hong deng pen hi. Lia leh Taang kingaihna la bang Zokam tawh kiphuakte nuam kasa a, Pasian ngaih la zong Zokam tawh kiphuakte kei-a diak kasa hi. Nu leh Pa tawh kihona zong Zokam nuam kasa a, thului leh laibu sim ciang zong Zokam mah tel nop pen kasa hi. Khangluite thu leh la suut ciangin zong Zola tawh a kiphuak la tuamtuamte bang bun kasa a, hong zen ngaingai liang in ka thei hi. Mibanga lawmngaih khawng nei thei dinga ka om ciang zawllai khawng ka at hong kul a, zawllai ka at ciangin zong Zokam mah zang leng ka lungsim tawngnung pen ka gensiamzaw in ka thei a, ka gen khit zawh loh hangin ka pulakzo pen hiin ka thei hi. Zawllai ngah khak sunsun ciang zong Zolai tawh ki-at zawllaite pen khum ngaungau a, lungsim hong vut in nak vang liansak hanhan a; hong zo
deuh, lungsim tawng hong holh deuh hi. A kigelhna laidal i tawi bek zong i khut ling daldalsak pah hi. ‘Nang kong it pen na hi a…’ cih laigual bang akihel ciang i cimul tho zangzang a, kilungdam lua, ki angtang lua, ‘hi lua, hilua, lungdam si’ng’ ciin ilungsim tuisuak ziahziah hi. ‘Hih leitungah nang bek ka it pen, ka ngaihpen, nang simloh kuamah ka it omlo, zong ka it thei nawnkei ding hi,’ a cih ciang bangin leitung pen paalpi pak sang etlawmzaw in kimuta hi. Tua zah a lungsim hong zo laimal leh awkhum pen Zokam pan hong luangkhia itna ngaihna thu ahi hi.
Â
Minam dang lak ah bual in lawm leh gual thak ka tuah ciangin zong Zokam zangte zaha lungsim hong bunzo omlo hi. ‘I love you. I love you so much’ hong kicih ciangin zong a gennop a thuk mahmah hangin, ‘hong it ing, hong ngai ing’ cih sangin dauzaw kasa hi. A deihna leh a gente lungsim a tawng nungpen hi kha ding hi, a lungsim ah a ip zawh nawnloh leh a ngaihsutna taktak hikha ding hi. Kei lungsim ah vaitham sawt thei tuanlo hi. ‘Ka va han duhtak che em’ hong kicih hangin lungsim ah thaam zolo a, ‘ka lungdumtu ber ini asin’ hong kicih ni in zong kilungkim zolo hi. Lungsim tawng ah a zak nuam mahmah kammal om a, tua pen Zokam tawh hong kigen siausiau ciang ahi hi.
Â
Bang hanga hizah taka Zokam in ka lungsim hong zodiak hiding hiam cih ka ngaihsut ciangin ka pian pan kipan ka nu in Zokam tawh hong hopih a, ka ihmut sung nangawn in hong hopih in, ka vak kal, ka pusuah kal in zong Zokam tawh ‘ka boihno koi ah a om tam aw, kua tawh a kikhawl tam aw’ ci-a hong kankan man ahi tam khawng peuh ka ci hi. Ahih kei leh ka suah pan kipan tuni ciang dong kei hong bawlpa Pa Pasian kiangah lungdam a koh ni, lungkham a koh ni, kei thupha hong piak ni, cihte in vantunga om Pa Pasian pen Zokam bek mah tawh a hopih den man ahi tam aw ka ci hi. Pau ka kisin ciil in Zokam hong sinsak masa hi dinga, ka khut benga lasak ka kisin ciil in zong Zokam tawh la hong sasak hi ding hi. Kei leh ka sen tunnu kikal bek hilo, kei leh amah leh ka pianna pa leh Pa Pasian kikal thu leh la khempeuh zong Zokam tawh na van, Zokam tawh na sai khin thei ahih manin kei adingin Zokam khum diak hi ding hi. Pasian phat a lungdama a laam diaidiai ciangin zong
a lasak nopsak pawl pen Zokam tawh kiphuak late hi a, pau tuam leh kam tuam hi masa lo hi. Pasian itna tangko a Pulpit tung pan Kalvari itna thu leh sisan manpha thute a tangko ni in zong Zokam mah tawh na gen khia den hi. Nop ni dah ni a om khak ciangin zong Zokam tawh zin leh leng na do in, Zokam aw nem tak tawh na kha khia kik a, itna phawkna thute zong Zokam tawh na mop den hi.
Â
Kei leltak zong laipai thei a gual khat gual nih ka kuih pan kipan tuni dongin pau tuamtuam tawh zawlthu, tangthu, thu leh la ka theih ka siam bangbang ciamteh a ka gelh zel hangin a dang pau namte sangin Zokam in ka lungsim hong nosuak sak pen hi. Zokam mah tawh paunak leh thuciin bun zaw a, Zokam mah tawh gelh leng siang sinsen in kitel zaw hi. Ahi zongin Kawlpi ka zin ciangin ka Zokam siamna ka behlap nop tha hong suak hi. Kawlpi ka tun ma, Zangkong ka tun tak ciangin ka minam pih Zomi omte Zokam pen a kammal kicingzaw, thugen ciang thu bun zaw, la suut ciang la bunzaw cih ka mu pah hi. Tua manin kei a pen kicing nai hetlo hi cih ka tel pah hi. Zokam ka siamnopna hong kibehlap a, kammal zat dan ka siambeh nuam hi.
Â
Kawlpi ka tun tak ciangin Zomi sungah a deu hetlo Sia Rev. Job Thawngno hong vaidawn hong holimpihna kammalte, hong pahtawi hong lungkimsakna kammalte, hong hansuah hong vaikhakna kammalte ka zak ciangin ‘ka kisin ding tam si e’ cih bekbek ka lungsim ah hong dim hi. Aman, “Cin leh Cing pen a kilamdanna ‘g’ (‘zi’) bek hi a, tua a kilamdanna ‘g’ pen - Cinpu adingin Cingpi pen a ‘zi’ (‘g’) ahih manin amau pen Topa gawm ahi hi,� cih bangin Zokam zang siam hi. “‘Hau Za Cin’ cih leh ‘Haiciin’ cih limlim zong kinai mahmah ahih manin a kinai sem dinga Topa gelsa hi ding hi,� cih bangin zong Zokam zang siam tazen hi. Tua ni panin Zokam ka siamnopna hong kibehlap kaan lai hi.
Â
Nu ei, ikimuh theih angtang si’ing, nuam peuhmah si ing, hampha kisa lua ing, lungdam lua peuhmah si ing… cih bang kammalte ka zakna pan Zokam ka siamnop semsemna hong khang hanhan hi. ‘Dam maw’ cih geugau sangin ‘Hong dam maw, cidam in hong tung thei maw?’ cih kammalte khawng na khum ngaungau zaw a, ‘dam mah’ cih suk pah gaga sangin ‘Note thungetsakna leh Pasian hehpihna tawh hong dam mah ung ei,’ cih khawng na khumzawlai hi. ‘Ankuang thungetna nei ni’ cih sangin ‘ankuang tungah lungdam ko ni’ cih khawng na kilawmzaw a, ‘thungetkhopna hun zang ni’ cih sang ‘vekpi ki-apna hun hisak ni’ cih kilawmzaw hi.
Â
Tua bang kammal nem leh kilawm, a gennop kicing mahmah zawlai Zokam te ka zak ciang Zokam ka siamloh lam ka phawk a, ka siamnopna hong khang hi. Zokam pen pau thei ing, ka gennop zong gen thei le ling, ka gente zong mi in theisiam lel inteh, ahi zongin ‘siam’ dingin ka kisin takpi mah kisam lai cih ka phawk hi. Zomi hi’ing a Zokam ka theih hoih a, ka siam hoihzaw lai hi. Ka nu hong hopihna aw khum (ka bilkha ah) ka zak den theihna dingin Zokam ka siam takpi mah a hoihpen ahi hi.
Â
Â
Hau Za Cin
Phuitong Liim



Leitung Hauhna Te Tawh

Posted by: "Hau Za Cin" suante2002@yahoo.com   suante2002

Sat May 22, 2010 8:44 pm (PDT)



LEITUNG HAUHNA TE TAWH
 
A gelh: Cinpu
Nimit: 17.5.1992 (Nipini)
 
Khua hun kikhel in phalbi leh tuk leh khal te hong kihei diamdiam a, tung sunni mualdawn ah hong tang singsong zel te leh tung solkha nemno tang singsong nuaia taang lungzuang va bang ka thumna Shillong vangkhua pan gal in kong dot ciang nga bang lenpih lia leh taang tun leh zua vangkhua lenmual a lengte aw, ngal an hong dondon veng aw. I lenna mual leh guam, sing leh suang, lohing zusa vasa leh gamsa namcin lenna tuangtung in vaibang ciah ka nuam, guallai ah leng ding. Ka heina ‘Long vangkhua pan tung solkhapi ka et leh sinlai va bang phawng kholhpih lia leh taang ten hai bang na ngakin gal pan hong don diam ci’n lung gelgel ing. 
 
Himah a, I omna mun leh mualte hong kihal in hun leh kum ten hong khem hiaihiai ciangin I hunlui te kingai kikin sen leh kik thei leng maw ciin I sut thei zel uh hi. Kei zong maw, sen leh kik thei leng a mual halloh vangkhua khat in tun leh zua leh laizom kholhpih gual ngaih teng tawh laitual ngabang lengkhawm in lungdeih cin teng sut khawm in sunni ka tum ding hi. Albang dah luankhi nul leh lungzuan zatam siallo in ka leng ding hi. A mual in hala, tong kuplohte aw, haibang na ngak lai ve vua, Sian in lui tui bang hong gawm ding hi. 
 
Inn pan in sum leh pai hong tung theilo a, lawmte a tawh nungta in ka om nisim nuntakna zangin k adam ciamciam lai hi [Postal stricke oma, lai khak kikhak theilo, sum kikhak theilo ahih manin sangnaupangte buai mahmah uh hi]. Pasian in hong kem a, lawmte tungtawn in lungnopna leh khamuanna ka ngah a, ahi zongin aka lungkimzo nailo hi. Bang hang hiam cih leh ka sumba te lohna ding cik ciangin hong tung ding hiam ka ci a, leitung hauhna te tawh ka kisubuai hi. Leitung ah sum leh paite deih in nek leh tak ding kizong a, pilna siamna na zonna dingin sum leh pai hauhna kisam a vantung nopna na zonna ding, na neihtakpi mah ding zong kisam hi. Ka sum bawm ah sum a om a, sumpi ka khiat ciangin ka sepding tavuan a khin bangin ka kingaihsun a Topa maiah ka mawhnate, ka lungdamna te ka pulak ngam kei a, “hoihzo� den in ka kingaihsun hi. Ahi zongin sumpi ka piak zawh nawnloh ciang ahih leh Topa ka phawk semsem a, ka manphatlohna leh mihing mai ka hihnate ka
phawk a, Topa kiangah, “Mihinga nong bawl a, namgma kiangah lungdam thu leh deih khempeuh ngen thei dinga nong bawl manin ka nuam hi,â€� ciin ka kiko hi. 
 
Tua hi a, leitung hauhna te tawh vantung gam kiheisan thei a, vantung hawhna (thungetna) tawh vantunggam nopna kiciam thei hi. Tua ahih manin leitung nopna leh hauhna zong kei unla, vantung nopna na ciam unla, vantung ah na hauhna sumgum te uh na khol khawm un; a sia theilo vantung gam nuam ah na hauhnate na kholkhawm un. Amen.
 
*****
 
PS: Computer neihma, type writer neihma, ka khut tawh ka gelh tangtang te laka khat hi. Tan 10 zawh tu'ng, Shillong tun tu'nga ka gelh hi. Ka gelh bangbanga kong suaksak kik hi. 
 
 
Hau Za Cin
Phuitong Liim
http://www.hauzacin .blogspot. com

No comments: