Saturday, July 28, 2012

Guullu Mual aw Mangpha !




Gullu Mual: Ki to Khin maw? 
  
Tuma kum 3 lai khawng khat in Kawl galkap kumpi in Sen company khat tawh Gullu mual to ding thukimna nei khin cih ih thei zo hi. To khin phial hiam kithei lo hi. Tua plan tawh 1990 kiim in Gangaw-Kalay meileng lampi abawl uh ahi hi. 
  
Gullu pen, atatak in ci le’ng, 1965 khawng pan kipan Ne Win hun sungin Germany [tua lai West te hi ci ngel ing…?] te tawh to ding vaihawm ngei uh a, raw material 50% ngah le to ding hih tuak hi. Kawlgam in 30% bek pia ding acih ciang a, khawl kik uh hi. Mei leng lam beek om lo, Gunkhawm ciang beek meilenglam na nei leu ci’n thu khat lai, ci in Germany te kileh kik uh hi. Tua khawngin thukim le uh zongh ih Gullu bel aman khin hi mai hi. 
  
Gullu Dream: Zomi te’ Hauhna 
  
Gullu Mual thu tu laitak ngaihsutna ih nei ciat hi. Gullu ei’ khut sung hong tung hen la, ei’ deih bangin to thei le hang leisung sumpiang nickel le chromium raw material tampi kingah ding a, Zomi khempeuh nasep kul loin hong vak zo phial lel ding…cih pen Zomi Imagination or Gullu Dream ahi hi. 
  
Zogam autonomous state in ding zo ding a, Gullu kivak sak lel ding… cih khawng sunmang peuh in kingaihsun thei zel hi. Tua ahih le Gullu pen koi cih ding ih hiam? Zogam sungah leisung sumpiang ih neih sun sun hi a, mi pia ding maw, hu ding?? Tu in Sagaing Division sungah kikoih ta ci le'ng bang cih nawn ding?? Khut zep a en lel ding maw, thau tawi a gamlak pan do ding? Ahihkei le Pasian kiangah thungetna tawh ap lel ding maw? Zomi te koici kalsuan ding? 
  
Kachin Beh te’ Din’mun tawm Enkakna 
  
Kachin beh te in 1980s hun lai pawl in hong cih ngei uh khat ah, "No, Zomi te pen ngaing-ngan- zi politics lam ah na mit uh vak lo lua hi, aneu alian in biakna bekmah kin mawk hi uh teh. Na biakna un hong influence lua hi." cih thu ahi hi. Amau’ cihna ah, “Ko pen politics le Nationalist Movement tawh kalsuan a, biakna tawh buai masa lo hi ungâ€� cih thu hi. Zomi te kha khanglona [khanlawhna] ih neih hun sung ahi hi. 
  
Ahihangin amau Kachin gam zong tuin Kawl galkap kumpi mah in zo thawh ve ve mawk a, Phakan jade teng bang company te in set catapillar le bull dozer namcing tawh to gawp lel in, khang kizom tawntung bei ngei lo ding acih liang uh "lung seng" suang manpha teng bei mang khin ta hi. Phakan suang eng mual teng bei mang khin in khuapi khat suak ta hi: Phakan khua ci in Kawlkumpi ih uk hi.  
  
Kachin sum nei teng pawl khat in hauh lawh sam ahih hang minautang bel azawng ngei mah in zawng lel uh hi. A gam bup in hau cih bang om thei tuan lo mawk hi. Tua suang-eng jade teng pen world market ahi Hong Kong, San Francisco, Tokyo etc. khawng tung mawk hi. 
  
Cihnopna ah KIA le KIO te in agam suaktatak in autonomous state khat in uk thei mah le zongh, sum nei teng mah in leplawh ding a, minautang bel nasem ding hi lel ve ve hi. Suang manpha teng pen world market teng mah ah raw material in man ol takin zuak lel ding uh a, ahauh lawh millionaire te pen Hong Kong khawng a te, San Francisco khawng a te na hi ve ve mawk ding hi. Economic pilna le siamna kikhai lua hi. 
  
Kachin gam en kik le’ng suangmanpha; le ngun le kham tampi piang hi. Tui gei khempeuhah kham ki zong thei a, lei zongh hoih thei mah mah hi. Tua teng mah iplah lua uh ahihman in Kawl kumpi ii deihbang a zekding launa tawh, KIA nasiatak in thahatsak uh hi. Tua tawh kizui in, Kachin tangvalno khem peuh sangkah man lo a KIA ah a lut gaih hun sungin ei Zomi te in kumpi langpang loin sangkah laisin in ih om pen, tu ni in leitungbup minam tuamtuam lakah lai thei le mipil percentage [%] tam pen pawl ah ih kihel thei hi. 
  
Kachin gamah aneu alian in apau sial un “Ja-gumphrawhâ€� cih kammal hel den uh hi. “Kham le ngunâ€� cihna hi a, sum le paai lo tawh mihing pen thu in sim lo uh hi. Mi khat a gen ciang, “Ja-gumphrawhâ€� bang zah nei hiam cih thu hi bek se hi. Tua mah bangin en pak le’ng a u Zomi te sang hauzaw tawh kibang uh hi. Minam ahi a, mimal ahizongh amau sumtang in bel hauzaw mah ding uh hi. 
  
Zomi le Suang Manpha: Koi Thupi Zaw? 
  
“Zomi mai ah suang manpha koih bang…â€� cih pen Zomi tawh kisai Kawl te’ paunak khat ahi hi. Zomi te’n suang manpha thupi sak lo cihnopna hi a, lamkhat pan in suang manpha ii manphatna zongh thei lo cihna hi zel kawi kawi hi. Ngaihsun thei le’ng na mah mah ve ve sam hi ei. Bang le bang le Zomi te in suangmanpha nei lo, deihna mel zong theilo lai…cih bel aman ve ve mah hi. 
  
Tu ni dong ciang Zomi te pumpi tungah kham le ngun suang manpha om khol tuan nai lo hi [pawl khat sim lo.] “Ngun le Khamâ€� cih kammal zong Zokam hi loin, Shan te kam hi lai hi ei. Kalay-Kabaw Valley ah Shan te tawh ih om lai khawng pan ih theih hi le kilawm pan hi. Tua zong athei ih hi bek a, a nei ih hi kei hi. Na buang ei maw!! Neihlo le theihlo athuah pawl hi zen ve hang aw, ih ngaih sutsut tak te…Kawl te'n "neihlo sang'n theihlo na zaw" ci in, ei'n neihlo le theihlo thuah...peuhmah ta zen aw... 
  
Bangbang hi le, neihlo a neihlo ta vet, suang manpha khawng deih kei lel le hang a, mihing thupi sak zaw le’ng tua hong manpha zaw ngel ding hi. Tu hun leitungin human resource thupi sak mah mah a, Zomi resource bang zah om cih hong thupi ding hi. Zogam ah bang teng piang cih sangin Zomi te bangzah pil, bang zah siam cih hong manpha zaw ding hi. Zomi le suang manpha koi tel zaw ding?? 
  
Raw Material vs Product: Koi Manpha Zaw? 
  
Mogoh ruby le saphire zongh a world market pen Bangkok hi mawk hi. Kawlgam ruby leitungah minthang mahmah na pi Thai te in hauh lawh mikmek hi. Cihnopna ah ih gam pan bang piang cih sang in bang cih le'ng mi neihsa tungah meet bawl thei ding cih, business minded ding le economic ih siam ding pen Zomi khang thak t'a ding hong thupi zaw ding hi. High-tech pilna kisam masa zaw cihnopna hi. Pilna sang zaw kisam hi hang. 
  
Gth: 1980s pawl lai in Sen gam pan sik raw iron ton tampi tak Japan in lei a, steel vi ve suah in Sen gam mah ah zuak kik hi. Tampi meet hi. Sen te in man ol tak in Japan te zuak a, Japan te in man ham tak ih Sen te mah zuak kik hi. Sen te lungkim het lo ahihhang, cih na’ng thei tuan lo uh hi. Steel bawl thei nailo mawk ahihmanin amau raw material teng mah steel in a lei kik suak a, na sa mah mah uh hi. Cihnopna ah raw meterial pen man ol mah mah lel a, product khat pen manham hi. Ih gam pan bang raw meterial piang hiam cih sang in bang product ih nei hiam? cih pen hong thupi zaw ding hi. 
  
Japan te in steel leitung quality tawh hoih takin bawl thei mawk uh a, agam pan iron raw material neih kul masa lo hi. Korea te in agam pan namgim crude oil[petroleum] them zongh apiang lo hang, dah kikeuh lo lel mawk uh hi. Mi gam pan crude oil deihzah lei in agam uah huankik a, fuel deih bangin zangh zihziah lel uh hi. Oil bank nei uh a, credit card tawh deih bangbangin thun meng meng lel uh hi. Sathau cilzat ding cih khawng om se lo hi. 
  
Mi gam pan a platinum raw material man ol in lei a, parker fountain nip neu ciuciau bawl ding angaihsun Mr. Parker bang business khuak nei Zomi te ih hih ding kisin kisam mahmah ta hi. Nidang in Zomi tembaw zui seamen te in motor car gol pi pi lei in ciahpih uh a, shipping le custom duty, plus tax sum tampi bei thuah uh hi. Kawlmi pawlkhat in phim ‘needle’ khawng hong ciahpih ziau uh a, bang mah bei thuah kul loin sum tam ngah zaw lai uh hi. 
  
Tua ahih le Gullu nusia ta ding maw? 
  
Gullu le Zogam nusia lel ni cihna hi sam lo hi. Zogam Gullu zongh manpha mah mah sam na ven, raw meterial to ding in zuak ding cih ciang bek pen kiallap sum zong pakna dingin hoih bek a, nickel le chromium tawh na hoih bawl thei ding mipil misiam Zomi sungah ih om ding lunggulh huai zaw cihnopna hi. 
  
Gullu tawh kisai in, ei bek Kawlte in hong zo thawh hi lo a, Shan te bang atung a ih gen Mogoh ruby mine bang pen Mandalay Division sungah guang to hamtang zen uh hi. Karen, Kaya cih te gam zongh ah Kawlgalkap tha tawh Kawlkumpi mah in leisung, leitung sumpiang khempeuh luaktum mangin tuni dong mah leitungah man ol tak in zuak zuak lai a, tua hang mah in leitung gam pawl khat in Kawl galkap kumpi pen dik sa mah mah uh a, mai et bawl uh hi. 
  
Zogam ih cih in koi ciang huam ding hiam? 
  
Politics gen kik ding hi le hang; U Nu parliament kumpi kipat hun state le division gam hawm lai in U Nu mah mah in, "No Chin Zogam pen na khuapi ding un Kalaymyo [Kawlpi] la un a, Kalaywa [Gun Khawm] khua dong Zogam in la un, Kawlgam tawh tui lam kizopna ding kisam hi," ci in hong suggest pen Zogam makai te in Kawlte lak khawngah hong zo thawh lel in teh, e'n Kawlmi te uk zo kei ni ci in ki la ngam lo hi. 
  
Ih beh Kachin te bangin zanggam tampi la uh a, agam uh zai mah mah hi. Ne Win hun sung khempeuh pan tu ni dong, Kachin gam de facto kumpi in KIO ding gige hi. Tu laitak in galkap mi 10,000 tawh Kawl galkap in a sim khak le a do ding in kigingsa in om uh hi. Kachin Independent Army tu ni dong phiat loin thauhui thautang tawh om uh hi. Kachin mipi nam 6 le Lisu te zongh gawm in nam 7 phasak uh a, limtak in minambup Jingphawh Vunpong ci in ki organized uh hi. 
  
Zomi sungah 1965 khit Zomi gamnuai lut zongh ki om sam hi.Pu Lt. Col. Son Khaw Pau, ex. 2nd Chin battalion commander, in India gam sungah Chin Independence Army kipan a, asawt loin Ne Win request tawh India kumpi in hong matsak hi. Ama ngaihsutna ah Zogam cih pen Chindwen gun sak lam khempeuh Naga Hills dong huam ding ci a, ahizong in K.I.A. te mahbangin galkap vai bek ahi hi. Adang Pu Thual Zen te Pu Rang Hnawl te, etc. ki om ahihhang Kachin te bangin tangzai zo lo hi. Bek tham loin amau nuntakna mahmah le azi ata, innkuanpih, mipih te'n sumlawh, bailawh in phattuamna om lo hi. 
  
Zomi le Politics: Zomi te din’mun enkikna 
  
Politics tawh kisai in Zomi te Kawl te' suamlum tam khol lo [om lo phial] ding hi. Bang hang? Hai lai or pil nai lo. Rakhine te Shan te mipil mitei tampi Kawl te’n Independence movement hun sung in suam lum meng meng uh a, mi hai pian teng bek tawh Union vaihawm uh hi. 
  
“Rakhine le gul ngawng san, gul ngawng san that masa kei un!â€� cih khawng pen Bogyoke ih cih cih deep, the Father of Independence khawng ih cih deep Gen. Aung San te’ bawltawm politics paunak hi a, lauhuai mah mah hi. Rakhine mipil tampi suamlum a, Sian te zong ‘beng’[opium] ne papi zual [thu tei mel lo] pawl khat bek koih lai uh hi. Tua hang a PANGLONG TREATY khawng ih cih cih pong hang, bang mah ki tumdang thei khol nawn lo a, a heh athangpai teng thau tawi in gamlak zuan hi lel mawk hi. 
  
Ei Zomi te pen thau le gal uk mah mah napi hang in thautawi a Kawlgam ih hu zaw hi: Kawlgam hutna in si le nai, nuntakna tampi ih pia hi. Tua hang mahin Pasian in Zomi te thupha hong pia hi lo ki ci thei lo ding hi. Tu ni leitungah mi tawh kim in hi ciang ih tung thei na Zomi te thautawi in gamlak ih pai lo hang hi zaw in um ing. 
  
Ih sanggam Kachin te le Karen te bangin gamlak zuan le hang, amau bang mah ih hi lel ding hi. Abeisa hun le tu laitak mipil mitei akici teng le khangno teng gamnuai galkap ih suak lel ding a, ih numei te pen ei’ galkap te le Kawl galkap te’ [Korea te pau le] comfort women suak lel ding uh hi. Ih sanggam te' kiang pan ih muh sa hi. 
  
Gullu Mual maw, Pilna Mual: Koi Teel Zaw Ding? 
  
Gullu it huai, iplah huai mah mah na ven, Zomi khangno khangthak te pilna siamna sin hun in ih sin kei kha ding a, $ bebek ih lunggulh khakding lauhuai zaw ding hi. Ahihkeile politics peuh kinluat in nei in gamnuai peuhah ih lut gaih khak ding khawng zongh citawm lua Zomi te ading lauhuai ve ve hi. 
  
Tu laitak America le mun tuamtuam ah sum thalawh pak nading bel pilna kisam lua khol lo kha thei mah ding hi. Tu bek hi lo tuma kum 30 lai khawng pan kipan, Zomi te sungah sangkah laisin khawng tu hun teh thupi nawn kei, degree ngah in kumpi nasem le'ng khasum khom lo bang a mang ding? Tua sang khual zin, sum bawl ding hoih zaw ki ci a, khualzin sumbawl tampi ih om hi. Sum zongh nei takpi mah uh hi. 
  
Israel gamah diamond piang het lo napi lei tungah diamond taat siam pen Jews te bekmah hi se hi. Bombay [Mumbai] khawnga diamond taat te zongh Jewish community khawng pan le Jews te kiang pan asin kha te bek ahi uh hi. Diamond raw material tampi azuak Africa gam te hau meel lo a, leitung market ah diamond product azuak thei te hau zaw hi. Kawlgam pan dol sing le suang manpha tampi ki zuak khia in, a lei te in product hoih no no bawl in zuakkik uh a ei sang hau thei zaw uh hi. 
  
Zomi te’n Gullu Mual iplah zaw ding maw, Pilna Mual lunggulh zaw ding hiam? Gullu Mual suang manpha te iplahhuai mah mah na ven, pilna siamna manpha zaw ding hi. 
  
Zomi khangthakte' n pilna siamna lamah asang thei thei ih sin ding lunggulh in nei zaw ni. Pilna nungah gam le minam suahtakna, hauhna, sum le pai, ngun le kham, etc. te in hong sul zuih zaw ding uh hi. Hun khat lai in Zomi te pen lai sin ding le pilna zong ding athupi sak pen te ih hi hi. 
  
Pasian in Zomi te' lungsim ah pilna' manphatna tel theihna hong guan' kik ta hen. Amen! 
  
Regards, 
  
Suanpi


Posted by: "ZoKhup" zcsstudies@yahoo.com   zcsstudies

Wed Aug 4, 2010 5:51 pm (PDT)



2008  kawl facist constitution ah leisung leinuai vanmanpha khempeuh kawlte a ahihi, ci in kigelh hi. Tuaban ah Chin State i thuneihna (State List)  sungah Chin State sunga piang leisung sumpiangte tawh kisai thuneihna bang mah omlo ahihi.

Zogam sunga leisung sumpiang ih muhkhiat masak ahi Nickel le Chromium ahihi. Guullu mualdung tenga piang hi in, tua mualdung teng zong Sagaing Division sung ah 2010 galkap kiteelna om ma in map tawh gu khia khin ta uh ahihi.

2008 galte constitution siksan a kibawl ding 2010 kawlgalkap ulian kiteelna ah vote i khiat a le bel Guullu mual kawlmang kianga piakhiate ki hi ding ahihi.

1947 Panglong Treaty le 1962 Federal Thusun ah leisung sumpiang tawh kisai state te'n kithuneih ding cih ahihi. India bangah Mizoram le Nagaland in leisung sumpiang tawh kisai thu neihna nei in, kalar te'n a utut vua va tokhia gawp thei lo uh ahihi. Assam in tua bang thu neihna neilo ahihmanin Assam Namgimtui teng kalar te'n huup mang uh a , Assam mipi ahih leh zawng le ngau in om niloh uh ahihi.

Guullu pen 2008 kawl constitution nuai ah kito bang hi leh Zomi khenkhat in  kuli man (sila kaupaih) them khong ngah kha bek ding a, adang  i lemlawh ding bang mah om lo ahihi.

Tua ahih manin, 2008 constitution deihlo ZNC le NLD lam mah ah i dintang kul ding ahihi. Tangthu ah mimal kisittelna ding hun hong tungta ahihi.Pasian in i lungsim le i gamtat na mu kieukiau ding ahihi.

Guullu zuakte lak ah na kihelkha deh sanggam. Nickel le Chromuim hongpia na pasian heh sak kei in.

Satan lam atamzaw i pan le bel "Guullu mual aw mangpha" i cih mai loh gen ding dang omlo ahihi.

Zo Khup
blog :www.zokhup. com

Lawmte!


A tuikia nuih veivai bang keei ve hang e!  (I hih theih i sep theih om tuanlo ahih teh, pilna mah teel zaw lo ding i hia!!!! .......sum tawm tawh!!!!)

Leitung ah i deihzawk teel ding tampi om a, tuate mah kiteel in i deihzawk lampi kitawn zel hi (a hithei bangbang in!)  (You make a choice; even when you decline to make a choice!!)

Ahizong in Zogam leitang, i late sung bang uah, Tuunu Zogam i cih ngakngak midang, namdangte in a deih bang un hong zatsak ziauziau uh a, en, "phamawh kei e! Pilna teel zaw ing!!" ci miau mawk!!!!

Tua bang a mi'n hong bawl khit ciang bel "pilna" (khuaphawkna/ realisation) beek a i zat kei uh leh bel sum sawnsawn tak ding i hi veh!!

Gentehna dang khat:  Na sanggamnu na vengpa'n a ut bangbang in hong sualsak gawp a, na vengte leh na lawmte'n tua pa bang lawh leng hoih ding a hia, hong cih ciang...

Nang, "Ke'n pilna mah teel zaw ing!" 

Na ci ziau mawk leteh maw.......

Note: I thu kikup uh Gullu mual maw Pilna pen hypothetical question hi in, ke'n ka ngaihsutna zong tua bang dan a nong sansak ding uh hi ei!

Carey Suante
New Delhi
www.vaphual. net 

Re: Guullu Mual aw Mangpha !

Posted by: "Carey Suante" mailme_carey@yahoo.com   mailme_carey

Sat Aug 7, 2010 8:59 am (PDT)



Guullu Mual tawh kisai ka laigelh 2007 kiim a hikha in um ing: Na sim sak ve ua.  Vaphua.net ah zong kisuah hi.

The Chin State of Burma is never known for its natural resources. It is
in fact one of the poorest regions in the whole of Burma. That doesn’t
mean that the greedy Junta will leave it alone. Like any part of the
country, the military junta is scouring and scourging the Chin State and
selling whatever it digs up, literally.

The Burmese junta has made commercial pacts and agreements with
countries and big companies who have huge lobbying powers in their
respective countries. That is one reason why Burma has gone scot free
from any substantial international “action� for so many years!

On 12th August 2005 Xinhuanet.com reported the signing of yet
another agreement to explore nickel mining and feasibility study in the
Mwetaung area where Chin State and Sagaing Division meet. The agreement
was signed between the Kingbao Mining Ltd of China based in Hong Kong
and the No.3 Mining Enterprise of the Myanmar Ministry of Mines.

It was the second nickel mineral exploration agreement signed
between China and Myanmar. The first was between the China Nonferrous
Metal Mining and Construction (Group) Co. (CNMC) and the Myanmar
Ministry of Mines in July 2004 on the same undertaking in Tagaung Taung
region, northern Mandalay division.

Where is this Mwetaung?
Locally known as Gullu Mual, Mwetaung is located in the Tiddim
township of Chin State (Lat 23° 25′ N, Long 94° 01′ E). The first
exploration was done by Department of Geological Survey & Mineral
Exploration (DGSE) in 1964 – 65.

How rich is Gullu Mual?


Six ore bodies were found within 10 km in Gullu Mual (Mwetaung)
area. Among these ore bodies the ore body No 4 and No 6 are the most
significant ones. In ore body No 4, probable ore reserves is
approximately 30 million tons with average nickel content of 1.19 %,
where as in ore body No 6 potential ore reserves is 80 million tons with
average nickel content of 1 %.

That translates to over 1.3 million ton of nickel in Gullu Mual and that is only from two ore bodies – No.4 and 6. With the London Metal Exchange Official Opening Stock on 20th February 2008 for Nickel is $47,376 and the LME Official Prices on the same day is $27,650 per ton. Thus, roughly this equals US$ 35,945 million in today’s price.
This is indeed considerable while the per capital income of a Burmese is $1,691.
It may also be added here that according to Dr Vumson’s Zo History
Nickel content may be even as high as 4% in some areas. Besides Nickel
the area is also rich in limestone.
It is not clear as to how the work on these sites are progressing
but it should be a cause for concern to every Zo who consider their
Zogam sacred and their own.

References:
THE MINERAL INDUSTRY OF MYANMAR (BURMA) BY JOHN C WU.
CHINA, MYANMAR SIGN MINERAL EXPLORATION AGREEMENT

Carey Suante
New Delhi


Guullu Mual, Dim Ci  leh Pilna

Posted by: "ZoKhup" zcsstudies@yahoo.com   zcsstudies

Thu Aug 12, 2010 9:42 pm (PDT)



 
2008 Pingpei Constitution sung ah leisung sumpiang tawh kisai Zomi te'n thuneihna bangzah nei ih hiam?  cih en  khia leng " Sharing of Legistlative Powers cihna sung ah Zogam in leisung sumpiang tawh kisai " Ci Khuuk (Salt products)" tung bek ah thuneihna kingah in, adang teng Kawlte'n vompi sahawm in lamang uh ahihi.
 
 Zomite satanh tawh kisai  enleng, leisung sumpiang ah Dimlo khua a piang " Dim Ci" i cih   tung bek mah ah thuneihna hong kipia himawk ahihi.
Adang khat hongpiak uh bel om in tua pen "Annsing( fuel wood )" tawh kisai ahihi.
 
Dim Ci le Annsing cih leltak bel Kawlte piak sese loh a zong i thuneih sa hi in, thuneihna bangmah kineilo cileng kikhiallo zaw ding ahihi..
 
Zomi akuamah ciat in 2008 Pingpei Constitution veel ciat leng i mu ciat ding ahihi.Dimci le Annsing bekmah kigelh ahihi.
 
Zogam ah Zomite i pil taktak nang pen University le Colledege tampi kisam i hihi. Tuate pen tuipigaltai Zomite kuli thaman khong tawh kilam zo deksuai ding hilo ahihi. I lamzawh hun ding ciang Zogam le Zomi a omlai diam? cih ngaihsunhuai le kilawm zaw hi. Kawlmang te'n lah 1948 pan tunitan i pilna ding hong sep zah uh bangtan hiam? cih i theih ciat ahihi. A om sunsun lah Quality Education cih taktak ding hamsa mahmah hi.Sila Pilna (Kyun Pyinyayay) ciang bek mah ahihi.
 
Tua ahih manin Pilna bek thamlo infrastructure bup i bulpat theih  nang pen leisung leipua sumpiang teng mah i suukkhiat masak hong kisam  veve ahihi. Independent gam hiam ? Federal State hiam hileng bel mihau companyte le Zomi government hong kiho in mihau company satanh losiah teng pen State Budget ah hong lut ding a, tua pan Education leh adang tuamtuam ah kizang thei pan ding ahihi.
 
Zogam leisung sumpiangte i zeek theih nang pen aniam pen in Federal State i ngah kul ahihi.
Tua i ngah theih nang lampi tampi om in, tua lak ah abaih penpen in Pu Cin Sian Thang le ZNC policy zuih ding ahihi. ZNC policy tawh kituak a 2010 election boycott ding hilel ahihi.Vote khiat ni ciang vapai sedah leng, tua pen  i malakna lianpi khat hilel ahihi.
 
2010 pen Thein Sein i USDP in azawhsa hikhin in, amau Kawlte tawh  gen ding bangmah omlo hi.
 
Gen ding dang khat bel om in tua pen " Pasian le ei mimal kikal " ahihi.
 
Thulamdang khat ah Kawlgalkap kumpi a dingin tulaitak pen hun hoih hunnuam mahmah khat ahihi, zong lungnophuai ngiat ahihi. Banghanghiam cih leh tapong teng lah zawm gawp ta, NLD le UNA lah aguh bek ding genggang lai, leitung khawhun lah recession tawh buai, kawlgam ah lah gas khuuk kiban muh ngekngek in, tuate duh a leitung gamteng in Kawlgalkap kumpi mai et keei mawk uh hi. Zogam suahtak nang cih thadah Kawlgambup democracy vai nangawn a lampi bing ta bang phial ahihi. Mipi zong thaulong lau in ai mitdeh kibang ta ahihi.
 
Ahizongin upmawhloh lam khat ah Kawlgalkap kumpi na sim buai mahmah hituak hi. Tua pen Kawlgalkap ( Myanmarian Army) sung ah innsung pingpei hat  mahmah khat kipei keei hih tuak hi. Nidang a kiza ngeilo sungthute phulkhia zuahzuah ta ahihi.Hih in bang lakkhia hiam i cih ciang amau sung ah asunglam a kuang mahmah meilom pingpeipi khat paai nei uh cihna ahihi. Major Sai Thein Win tungtang bek enleng zong kawlgalkap sung mahmah ah kiukna deih nawnlo tawm nawn hetlo  cih kimukhia thei ahihi.
 
Tua ahitawh kiton in Zomi te'n ZNC siksan in NLD,CRPP le UNA tawh themvei ding tentan lai leng Dimci le Annsing State pan kisuakta ding ahihi, ci in i ki hanthawn ahihi.Tu le tu i sep theih le azuih baih penpen tua hi phot ahihi.
 
 

No comments: