Friday, July 27, 2012

'Lungdam'



Posted by: "Hau Za Cin" suante2002@yahoo.com   suante2002

Tue Jul 6, 2010 6:37 am (PDT)



'Lungdam'

 
Pasian in Zomi te leitung kimkot ah hong koih kawikawi ahih manin Amah thupina leh hong itna i phat hi. Tua thupha hangin kei zong leitung kimkot in khatvei khual hong zinsak a, hampha ka kisa hi. Ka khualzinna khempeuh ah Zomi te hong itna leh deihsakna ka tanga, ann lim pen hong kilui in, lupna nuampen ah hong kilumsaka, khe tawh pai ding kimlai mawtaw hoihnono tawh hong pua in, a muhnop Topa bawlsa nate hong etpih in, ka ngah dinga kilawmlo letsong tampi hong kipia hi. A neihval a lam val uh hi hetlo itna leh deihsakna hang bek hi cih keimah mit mahmah tawh ka muh ahih manin 'hampha ing'  ka ci hi. 
 
Hihte khempeuh ka ngaihsut ciangin LUNGDAM cih loh ka thulu ding ka thei kei hi. 
 
1. Ni suahna gam Japan pek ah zong huihkhisem in meikai ngingei mahleh lungdam maitaia kei leltak hong zindo ding Topa in hong koihsak a, thupi kasa a, lamdang kasa a, Topa hoihna ka phat a, ka lungdam hi. A minthan lamah uh zong a thei manlo Japan Zomi khempeuh nasep kin dan, hun tawm a neih dan uh, a manlah tek dan uh ka ngaihsut ciang --- hun leh sum tampi beia hong zindo, hong vakpih, hong khoi, hong kem cih ka ngaihsut ciang ka lungdam lua in LUNGDAM ka cih siam ding ka lau hi. Amau hong itna te khempeuh hanga a gim a tawlna te uh Topa in thupha namkim tawh hong phungvuhsak kikta hen. Ariato Gozai-mas. 
 
2. Leitung laizangah a teng, phalbi leh khuavot in a veh ngeilohna gam Singapore Zomi te hong itna leh deihsaknate ka muh ciang "lungdam si ing e" ka cici mai hi. Leilu leitaw laizangah a om, sak leh khang kikal laizangah a om hih mun pen leitung tembaw khawlna munpi hi a, kum 20 sunga leitung gam khangto penpen te lakah a kilamto gam ahi hi. Tua banga mite a khantoh laitak un a sep a bawl a kin mahmah uh hangin itna lah ding zong khiam tuan peuhmah lo uh a, a zin a vak khat Zomi ahih nak leh siamtak, ittak, limci kilawmtak in khoi uh hi. Tua pen Sawltak Paul in, "Zindo siam mite na hi un" cih thu i simkhak ma pek pan i neih Zomi ki itna leh kikhualna ahi hi. Christian i suah zawh, mun tampi ah Biakinn i lam zawh ciang i theihsaan hilo in Zogam masa pek pan i peempih, i paai, i awhkhi ahi hi. Ngeina hoih nei Zomi te ihi hi. 
 
3. Nitumna gam, gal et leng zong i muh batloh mualkhup lamah a om, i tenna masa Zogam pan a langkhat lam ah a om America nangawn ah Zomi itna na zaam zihziah a, vanleng tual tung peuhleng hong kidawn, vak khia nuam peuh leng mawtaw tawh hong kitonpih, zin nuam in hileng zong mawtaw twh hong kikha in bawmpua 'Chin' i hihna hong vunhawk lian America Zomi te ahih man un hizaha itna a kemcing lai pianpih laiguizom te hong itna thupi kasa a, lungdam mahmah ka ci nuam hi; a very very BIG THANK YOU. Nek leh dawn kicingna gam, nei leh lam zongzo peuhleng neihtheihna gam, pilna siamna zongzo peuhleng hong kipiakna gam, a hanciam nuam peuhmah khantohna gam limci in, nopci a, nakpi takin delh huai hi. Pianpih hamphatna cih bang a omlohna gam, na nu na pa vang tawh thupi theihlohna gam pen a thadah, a lawmthaw te adingin taisan masak penpen ding gam hi leuleu hi. 
 
A sangna lam ka kahto hi cih la sa kawm a Zomi te in khantoh a sawm laitak un zong minit khat, nai khat, ni khat, kha khat, kum khat nangawn a hun uh hong pia ngam ding zah in hong kin uh, hong huai uh ahih manin hih gam pen zin kikkik na ding gam hi ciin ka ciamteh hi. 
 
Pasian in hih banga leitung kiuli ah Zomi itna a kemcing ding hong koih kawikawi manin lungdam huai kasa a, tua bang itna va ciam kha kawikawi thei kahih manin Topa thupha hangin ka lungdam hi. Hih bang itna a ciamkha peuhmah a lungdamlo om in ka um kei hi. Topa in i omna ciat ah Zomi te a ki it, a ki huai, a kiho diamdiam, a kikhawl diamdiam, nopna dahna ah a ki uap, a kidomsangte hi dingin hong siam ta hen. 
 
Itna simloh kuamah lei na ba kei in cih Zolai tawh hong kigelhsak ma pek pan itna a nei minam ihih manin hampha hang. Tua itna mah Topa in Zomi sungah hong kipsak denta hen. 
 
Leitung Kimvial Zin,
 
 
Hau Za Cin
Phuitong Liim
October 2009, India

Science: Condom too big for Indians

Posted by: "Hau Za Cin" suante2002@yahoo.com   suante2002

Tue Jul 6, 2010 10:00 am (PDT)



Science: Condom too big for Indians

 
Theihsa bangin India pen leitungah a milip a simin AIDS tam nei pen gam ahi hi. Kineihsak huai hetlo hauhna ahi hi. Ahang a kan uh ciangin cidamna lam a sai pawl Indian council of Medical Research (ICMR) in a theihna ah International size in a kibawl "a tuamna" (condom) pen India pasalte adingin lianlua, saulua hi ci uh hi. International standard sangin India pasalte zxng pen centimeter 3 pan 5 kikal in tomzaw a, tua manin a zat uh ciang kikek, kitam, kidokkhia, bua khia cih bangin om hi ci hi. Tua manin AIDS pen India ah khang mahmah a, ICMR in zong a cihna ding thei tuanlo in "a neuzaw, a tomzaw, a hoihbek ding" bawlsak ci hi. Mihing a etsak, a teh ngiatngiat uh pen 60% zxng tua zah in tomzaw, neuzaw ci lian uh hi. 
 
ICMR ah research hih Dr. Chander Puri in a genna ah, "India adingin a mun, a mi, amau tawh kituak ding condom bawlsak kisam hi" ci hi. India dung leh vang ah mihing 1200 zxng a tehsakna vuah -- minam tuam, biakna tuam, khuapi omte, khuata omte -- a size kibanglo hi ci. Tua manin amau mun leh khua ading ciat a tuamin bawlsak kisam hi ci hi. [Khantohna zia leh nek leh dawn kibang nailo man ahi tam maw?]
 
Kum 2 sung tawntung India dung leh vai ah a kikan hih thu pen a muhkhiat uh lamdang mahmah ahih manin amau ading a special in kibawlsak ta hi kici hi. India mite pen a tamzaw zatui zuakna ah pai in, "a tomzaw hong pia in" ciin ngen ngamlo ding, gen ngamlo ding uh ahih manin mun khat ah a size tuamtuam kikoihna om henla, a deihte in amau deih nambat pan mek khia ziau in zang leh cih kuppihna zong om hi. Tua hi leh India ah AIDS natna kiam tuam ding hi ci uh hi. 
 
Mipil khat in bel, a size tawh kisai kei, koi ah zang, bangci zat cih kisam zaw hi, ci hi. A size a hoihbek zongin a kizatna mun a dik kei leh phatuam tuanlo ding hi, ci hi. 
 
Science i cih zong tua bang hi zanzan ei, guai. 
 
 
Hau Za Cin
Phuitong Liim
www.hauzacin. blogspot. com
 

No comments: