Sunday, September 18, 2011

KHUANGLENG KA PAINA

Nov. 13, 2009. by Zero. (Khampat News)
Khuangleng Pawlpi in Kum 100 cin pawi (centenary) bawlin kei zong tua pawi sim dingin October 2 ni-in ka pai hi. Synod makaipi (Moderator), Khuangleng Pawlpi a Pastor a sem luite leh lasak siam Nancy Zothanmawii tawh pawi an ka uum khop ngeingei uh ciangin nuam ka sa mahmah hi.
Khuangleng khua pen Mizogam nisuahna lam, Tiau leh Tuipi kikal a om hi a, Champhai panin tai 40 khawng a gamla hi. Hmar minam khat “Pakhuangte” kicite in hih khua na sat masa uh a, a min dingin amau behmin paulamin “Khuangleng” kici hi ci-in kigen hi.
Kum 1700 hun lai-in Lusei te hong lal suk uh ciangin kim khat in Khuangleng tawnin paisuak uh a, ahi zongin kimkht tamsuakin teeng uh hi. 1871 kumin Sukte (Paite) mite in sim uh a, a hausapa uh Thanhranga makaihna tawh Kalate sim dinga nitumna lamah pasal teng a pai khiat laitak uh ahih manin, khua sung mite man uh a, hausapa zi leh a tanu zong man uh hi. Tua panin Khuangleng khua-ah mi om ngam nawn loin taisan uh hi. (Behlapna: Hausapa inn a tunkik ciangin a zi leh tate na om nawn loin, khua sungah mi muh ding om nawn lo ahih manin lungleng khua ngai-in kap ngeungeu a, la phuak hi kici hi)
1924 kumin Vaihleia pen Siallam khua-ah pai-in, ama khua-ah peem dingin cial a, a omna ding uh zong veng tuam khat bawlsakin “Siallam Veng” tu laitakaa Venglai mun tengah tengsak hi. 1929 kum ciangin “Thing tam” (Mautam sang a nasia zaw kialpi) tunga ahi zongin khuanglengah Rawthing (gua nam khat) om lo ahih manin kialpi thuak kha lo uh hi. Kum 1934 kumin Chhimchhak Presbytery (Khoppi lian) zindo uh a Missionary Pu Niara (Lewis Evan) leh Pastor 7 pai-in zin 1300 val pai hi. Tua hun lai-in Khuangleng khua mi lasak siam minthang Pi Cherthangpuii minthan laitak ahi hi.
1935 kum ciangin Mikang kumpi in BFF (Burma Frontier Force) ding mi la a, khuangleng tangval 30 lut hi. 1942 kumin Japan gal do dingin Mizo tangval V-Force kici pawlah Khuangleng tangval 24 zong lut hi kici hi. (Tua hun lai-in gamgi kikhen nai lo hi)
Rih kianga zangtam pi tengah teng nuam mahmah napi, dawi om ding hi ci-in um uh ahih manin teng ngam lo uh hi. Khuangleng panin khua thak satin Rihkhawdar 5.2.1942 ni-in sat uh a, Pu Hranghmunga makaihna tawh teng uh hi.
Hih khua-ah Pi Cherthangpuii zong si a, a kiphumna mun ahi hi. Tua banah Kawlgam khua pawl khat Khuangleng mite sat ahi hi. Kaphleia in Varpui khua sat, Sawithuama in Tuivar khua sat, Rangkunga in Kawlkulh khua sat, Lalbuaia in Pyinkhung leh Lalliana in Tahan khua na sat a, Tahan hausa zong sem ngei hi.


Lusei pau
Khuangleng ka zin ve a
November 13th, 2009 3:02 pm by ZerO
Khuangleng Kohhran Centenary hmang turin October ni 2 khan ka zin chho ve a, Synod Moderator leh Khuanglenga pastor lo awm tawh te, zaithiam Nancy Zothanmawii te nena khaw nawta ruai kan han theh mup mup mai chu a nuam hle mai.
Khuangleng hi Mizoram khawchhak lam, Tiau leh Tuipui inkara awm, Champhai atanga chhim lam 40 km a awm a ni. Hmar chi peng ‘Pakhuang‘ ten helai hmun hi an lo luah hmasa a, a khaw hming pawh he hnam hming chawiin ‘Khuangleng‘ tih hming a pu ta niin an sawi.
Hemi hnu kum 1700 velah Lusei ho thlang an rawn tla a, thenkhat chuan Khuangleng hi paltlangin a thente chuan awmhmun an khuara an awmlaiin 1871 khan Sukte (Paite) hovin an rawn run ta thut mai a. An lal Thanhranga hova Vai run tura khawthlanga an kal hlan a nia, hemi tum hian lal nupui leh a fanu pawh an man tel ani. Tichuan Khuangleng khua chu an tiavai san ta a ni.
Kum 1881 kumin Chawngtlai hausapa Nikuala in a tupa Vaihleia Hualngo, kum 20 mi sawlin mi 30 tawh hih khua Khangleng satkik dingin sawl hi. Tua hun lai-in Sailo te leh Sukte mite kido den a, Hualngo leh Sukte mite kiho thei ahih manin Nikual in Hualngo mi a tupa pa Khuanglengah sawl hi kici hi.
Kum 1887 ah Chawngtlai lal Nikuala’n a tupa (a farnua fapa) Vaihleia Hualngo, kum 20, chu a khua atangin chhungkaw 30 vel nen khawthar (Khuangleng) sat turin a chhuahtir a. Hetia Nikuala’n a tupa Vaihleia a tirh chhan hi Sailo lal leh Sukte ho hi an inrun deuh reng a.
A lehlamah Hualngo leh Sukte erawh an intitha hle thung a. Nikuala hian hei hi hriain a tupa Hualngo a nih avangin hun kal zel tura thaa ringin ral dai deng turin Khuangleng tlang chu a rawn thuttir ta niin an sawi.
1924 ah Vaihleia chu Siallam ah a zin a, a khuaa pem turin a sawm a, veng hran a siamsak a, ‘Siallam Veng’ tunna Venglai an tihah hian an awm. 1929 a Thing tam a lo thlen khan Rawthing a awm ve meuh loh avangin he tam hi an tuar ve lo. 1934 khan Chhimchhak Presbytery an dawng a, Zosap Niara (Lewis Evan), Pastor 7 leh mikhuan 1300 chuang an kal. Hetih hun lai hi Khuangleng zaithiam Pi Cherthangpuii vanglai a ni.
1935 ah Kumpinu Sorkarin BFF (Burma Frontier Force) a la a, Khuangleng tlangval 30 rual lai an lut. 1942 khawvel indopuia Japan ral do turin Mizo tlangval pasaltha pawl (V-Force) ah pawh Khuangleng tlangval 24 lai an tang ve a.
Rih kam phaizawl leh hmun nuam tak mai chu awm chak em em thin mahse, ramhuai awma an rin avang leh an hlauh avangin an awm ngam ngai lova. Khuangleng atangin khawthar Rihkhawdar sat turin 5.2.1942 ah Pu Hranghmunga hovin an thawkchho ta a.
Hemi hmunah hian pi Cherthangpuii pawh a lu a phum nghe nghe a ni. Heng bakah Khuangleng atanga Burma rama Mizo khaw dintu langsar te chu Kaphleia (Varpui), Sawithuama (Tuivar), Rangkunga (Kawlkulh), Lalbuaia (Pyinkhung) leh Lalliana (Tahan dintute zing ami leh Tahan lal) an ni.

No comments: