Saturday, September 24, 2011

PORTLAND PAINA : Rev. G.K. Nang

PORTLAND PAINA

America gamah kum simin November kha Thursday ni nunung pen Lungdam kohna (Thanksgiving Day) ni-in kizang hi. America-te Khuado Pawi hi a, Zomite Khuado Pawi tawh kibang hi. Tu kumin hih hun pen Porltand khua (Oregon) ah zang dingin ka pai hi. Nov. 21-23 sung Sacramento-ah bangin Nov.24-30 Portlandah ka zang hi.
Sacramento khua-ah
Ka omna Los Angeles leh Portland kikalah Sacramento khua om a, San Francisco khua tawh kinai hi. Kum 1971-75 sung Jorhatah B.Th. ka kahpih Nu Ngeni-te nupa hih khua-ah om a, hong bang in a cih bangun ka bang hi. Nov.21-23 sung amau kiangah ka tam hi. Nu Ngeni pasal Dr. Lalliana Mualchin pen Ziinliing lam a Ph.D. ngah (Seismologist) ahi hi. Amau pen Mizoram Lunglei lam mi hi a, America a omna uh kum 30 bang val zo-in inn hoih mahmah nei uh hi. Ta nih numei khat leh pasal khat a nei uh hi. A tate uh gol ta ahih manin mun dangah om uh a, amau nupa kia inn ngakin a om uh hi. Tu laitakin Pawlpi kipiakna nei loin amau bekin a om laitak uh ahih manin Nov.22 Nipi ni-in neek khawmna hong bawl in hong cih bangun nekkhawmna mi 4 in ka nei uh hi. Amau nupa leh ka paipih ka lawmpa Sente tangval khat tawh ko teng in nekkhawmna amau innah ka bawl uh hi. Mi ka tawm uh hangin nuam ka sa mahmah uh hi. Dr. Lalliana Mualchin pen thugen dingin kisam kawikawi hi. Nov. 28-30, 3009 sung International Atomic Energy Agency (IAEA) makaihna tawh kibawl kamkupna-ah thugen dingin Italy-ah kisam a, vai pai hi. Hih IAEA pen tu laia Atomic bomb bawlna lam a misiam mipilte kipawlna ahi hi. Japan gam in zong University-ah thugen dingin sam ngei a, tu-in zong Saudi Arabia kumpi in University a thugen dingin sam hi.

Ka tun ni-un lampi-ah California gam vaihawmna Capitol innpi hong etpih uh hi. Hih inn pen California ukpa Governor Schwarzenegger leh a vaihawmpihte zum omna hi. Schwarzenegger pen datsian bawlsiam minthang (actor) lui ahi hi. Nov. 22 nitak lam ciangin mun minthang mahmah khat “Tahoe Lake” kici tuikulh gol mahmah, khual zin mite paina munah hong paipih uh hi. Khua dam ahih manin mualtung leh leilak khempeuh vuuk in khuhin pak ziaizuai hi. Tua panin Carson City (Nevada state) ah ka pai uh a, Carson city-ah an ka ne uh hi. Carson cih pen Zogam sangmangpa min tawh a kibang hi a, ahi zongin hih Carson min neipa pen cowboy minthang ahih manin ama min tawh khuapi kibawl ahi hi. Sakol tungah a tuanna lim golpi khat zong bawl uh hi. Nov. 23 ni-in nidanga Kham (gold) tangh lianpi a kimuhna (Gold Rush kici) lui-ah hong paipih uh hi. Hih lui pen Ciau lui cia khawng hi a, lui gei-ah kham tangh golpi khat kimu a, tua a mupa Marshal kici pen a phawk tawntungna dingin a lim golpi khat kibawl hi. Khual zin mite in et belin a neih khat uh ahi hi.
Portland lamah
Nov. 24 ni-in Sacramento panin Portland zuanin ka pai hi. Sia Zam King Mang in vanleeng tualah hong dawn hi. Nitak ciangin Sia Kam Khaw Thang tapa Sia Khup T. Suante innah nitak an ka ne khawm uh hi. Sia Khup zi Nu Ngaih pen Sia Mang naunu hi a, a nu Niang Go Cing (Niangbawi) zong amau kiangah om hi. Sia Khupte inn pen golin kicing mahmah a, mi khempeuh banna, kikhopna leh pai khopna, Pawi khat peuh a om ciangin a zatna uh inn nuam mahmah khat ahi hi. Tham loin amau innkuan pen dik mahmah uh a, leengla do siamin, mi khempeuh in maingap uh hi.
Rev. Dr. J.H. Cope kum 99 Cin’na Pawi
Nov. 25 nitakin Zomi Association of USA min tawh Cope topa hong pai kum 99 cin’na pawi Pa Khup-te innah ka zang uh hi. Sia Thang Khan Mung in Cope hong pai kum leh NGO paizia pawl khat gen masa hi. Tua khit ciangin Cope topa tangthu leh a manphatna thu ken ka gen hi. Cope topa in Lai hong bawlsakin, Labu masa penpen 1914 kumin hong bawlsak a, 1915 kumin Mathai laibu hong bawlsakin, 1918 kumin Labu a nihveina bawl hi. Sihzang leh Tedim pau tawh hih laibu kibawlte lahkhiatna (exhibition) ka nei uh hi. 1919 kuma Zogam bup Thukizakna masa penpen (Chin Hills News) copy zong kilak hi. Tawp ciangin hih laibute hong pai mite in mu nuamin en ngeingai uh hi. Mai kum cianga sin ding Zolai Sinna Bu apna zong ka nei hi.
Thanksgiving Day ni-in Sia Zam King Mangte innkuan in Turkey gol mahmah khat (lb 12) lei-in Mikangte nu leh pa-in a neih uh Mama San-te innah an nek khopna ka nei uh hi. Mama San pasal pen tuma kum thum lai-in si zo a, tu-in amah bekin om hi. Mi hopih dan siam mahmah a, hong ngaih bawl siam mahmah hi. Nitak ciangin Sia Khupte innah Pa Hau Paute innkuan leh meltheih teng tawh Thanksgiving ankuang umna ka nei leuleu uh hi.
Dr.E.H. East’ Inn Etna
Nov. 27 ni-in Sia Mangte nupa in a pu Sia Thang Khan Mung tawh Dr. E. H. East inn lui hong etpih hi. Dr. East pen Zogamah 1902 kumin hong pai a, 1910 ciangin cidam lohna hangin ciahkik hi. A ciah ciangin Portlandah Zato hongin teeng a, 1939 kumin si a, a zi Emily East pen 1943 kumin si hi. A sihna inn en dingin a pai ka hi uh hi. A mun ka tun’ uh ciangin inn neipa a kongah a vakkhia ding tawh ka kisutuah lian uh hi. Amin pen Clifford Carlsen III hi a, a beisa kum sangih hun lai-in East’ tanu tung pan a lei ahi hi. East tanu zong si zo hi. A inn sungah hong lutsakin hong veel sak hi. Inn sungah meituahna mun, annekna mun, tutna mun cihte-ah maan ka la uh hi. Inn nung lam zong hong veelpih a, huang lianpi nei a, singkung zong golpipi po hi. Apple kung thum khawng omin, singkung sang mahmah zong om a, hih singkungte pen East in a suan hi dingin ki-um hi. Kum 100 bang upa ta ding hi hong ci hi. Inn neipa in East-te innkuan maan honkhat na kem a, tua zong hong lak hi. Tua maante tawh zong maan ka kila uh hi. A inn pen gol mahmah a, that nih ahi hi. Clifford pen tadensa lam sem (journalist) hi a, a zi pen editor ahi hi. A zi leh a ta numei na vak a, a tapa neute geel ka mu uh hi.
Zomite adingin Dr.East a man phatna tuamtuam om hi. Khatna-ah Zogamah Zato sangmang masa pen hi. Rev. Carson zomah sangmang nihna zong ahi hi. Rev.Carson Haka-ah omin manlah ahih manin East in Sakol tung tuangin Tedim leh Tonzang gamah 1904 kumin gam hawl dingin zin kawikawi hi. Sangmang hong pai mi 7 sung panin Tedim leh Tonzang leitang a sik masa penpen ahi hi. Siavuan ahih mah bangin gawlbawk tampi atsakin, ha-na (tooth pain) tampi bawhsak hi. A nihna-ah, Zomi Khristian a suak masa penpen Pu Thuam Hang leh Pu Pau Suan pen ama nasepna hanga Khristian suak ahi hi. Thuam Hang tapa a haphu pen East in bawhkhiatsak a, tua panin kimel theih uh hi. A tapa dang khat zong TB natna nei a, ganhing namkim tawh a thoih uh hangin dam thei lo ahih manin thungetna tawh a dam ciangin hong kikheel hi. A thumna-ah Pasian adingin a kipia zo mahmah khat ahi hi. Sangmang a nget ciangin makaite in thudotna (interview) nei uh a, “Midangte pai nop lohna munah hong sawl un” ci hi. Sangmang ciatciat zong a kipiak zawhna uh kibang kim tuan lo hi. Tua ahih manin hih banga a kipiazo Zogam sangmangpa’ inn leh a sihna khua Portland mu thei a Pasian in hunpha hong piak pen hampha ka kisa hi.
Tua banah Rev.Dr. JM Paupu sangkahna Western Seminary zong ka mu kha hi. East inn tawh kikong ngat cih ding hi. A kikalah lampi pai-in a kinai mahmah, East-te inn kong khang lianah tua sanginn om hi. Tua khit ciangin khua sungah ka vak kawikawi uh a, tui kholna mun ka pai khit uh ciangin khua sung lei sang pen tungah pai-in khuasung khempeuh a kimuhna mualtung a om Zato inn sang dawnah kah to-in khan 9-na panin Portland khuapi sung ka en uh hi. Khua lai zangah lui khat luangin, lei sang mahmah zong kidawh hi.

Thukhupna
Portland khua-ah Lai Siangtho Sang nih om hi: Western Seminary leh Portland Bible College ahi hi. Western Seminary ah B.D., M.Th. leh Doctorate degree sin theih a, Portland Bible College-ah B.Th. sin theih hi. Tu laitakin PBC ah Bungmual khua panin Tg. Guite kici leh Lia Muani d/o Dr. Thang Lian Kap, New Lamka om hi. Portland khua-ah Kawlgam panin Zomi galtai mi 100 val bang om ta hi. A tung thak zong honkhat omin, tua a tung thakte pen Sia Zam King Mangte nupa in a kisapna khempeuh uh vansak hi. Inn sap ding zonsak, damlo Zato pai ding a om leh paipih, Zum kah ding a om leh paipih uh hi. City Bible Church kici Pawlpi tawh kizomin Burmese Christian Church kici phuan uh a, tua lai-ah Sia Zam King Mang in Pastor sem hi. Kikhop ding ciangin motor tawh mi pui-in tawp ciangin kha kik hi. Zomite a itna uh leh Pasian adinga a kipiak zawhna uh thupi ka sa hi. Portland khua Zomite in a tate uh Tedim pau siamsak khin uh a, etteh huai ka sa mahmah hi. Tham loin, missionary hong pai masate omna khua-ah tu ciangin Zomite tengin, khua-in kinei ta cih ka ngaihsut ciangin lamdang zong ka sa hi. Pasian in tu hun ciangin nidanga Pasian thu hong puak mite kiangah Pasian thu hilh dingin hong deih hi kha ding hi ci-in ka ngaihsun hi.

Rev. G.K. Nang
Fuller Theological Seminary,
Pasadena, CA. Dec. 2, 2009.

No comments: