Wednesday, October 7, 2009

Change (Hun kikhek)

Change (Hun kikhek): Rev. Dr. JM Ngul Khan Pau in, "I tenna leitung hong kikhek ding hi. Nuntakzia hong kilamdang ding hi. Hun hong kilaih ding hi...." ciin New Millennium i lut toh ding lai in Zomi Khangno kikhoppi, Lamka CBA biakinn ah na genkhol hi. Warning hong pia khol hi, ci zaw ni. "Hih hun kikhek sungah na kiginkholh kei leh Dinosaur bangin na mangthang ding hi. Tua ahih manin hih 'hun thak' sungah nungta siam dingin kigingkhol in" ci hi. Kigingkhol cih ciang' kithawi, kisakhol, ki adjust, adaptation a cihna hi ding hi. "Pil mahmah hun hi a, hai mahmah hun zong hi. Nang koi zaw na hi hiam?" ciin i khangnote kisuut kik dingin kamteh a, Zomi khempeuh lungsim limlang ding hong luikhia Sia Job Thawngno tawh nasia takin hih hun thak i lut ding thu na gen uh hi. Amun ah ka om loh hangin awkhumna pan ka za hi. Tu in Millennium thak i lut panpan a "Change" nakpi takin i phuto pah hi. I nawkto gawp a, i sanggam melmak luttoh gawp khak leh i kisui kha ding hi. US President dinga kilamen Mr. Barack Obama in "Change" acih pen ei zong tuahkhak gige hi hang. Tulai leitung pilna hun ah thu theih mahmah hun hi a, thu tel mahmah hun hita hi. Bu lungsim leh ko hun lai in tua bangin ka sem uh ci a kisial hun hinawn lo a, ka hauhna, ka liatna uh hih bang hi ci a kisial hun beita hi. Hun thak hi a, hun hoih ah i lut hi. Ahi zongin hun thak ah a nungta siamlo te kinuihsan ding a, mi phalo in niamkiat ding uh hi. Ama kiphatsakna tuipi ah tum mang dinga, kua mah in thudon lo ding hi. Tua manin i hun thak lut pen bangci in kalsuan ding i hi hiam? Khatvei, Pa Lalengzauva Ngaihte in, "Upate in i tangpi tangta nuntakna ah (society ah) a sia a pha kembitte hi leh hoih ding hi (moral guardian)" cih khat hong pulak ngei hi. I tangpi tangta nuntakna i et leh Zomite pen a kikhahzau bawnghon tawh kibangin, eima utna lam ciat ah gamta in, eima hoihsak lam ciat ah i pheng vak a, ann omna ding hi a i theih lam ciat i manawh hi. Tua pen a ki tonkhawm hetlo nuntakzia hi a, mihing namkhat khantohna dingin a hoihpen hilo ding hi. Mimal in lawhcing in, mimal in hau in, mimal in i pil hangin tuate khempeuh gawmkhawm siam kei lehang tuate pilna, hauhna, theihna i phattuampih kei dinga, mimal a siat ciangin i minam zong sia pah ding hi. Tonkhawm siamin kipawl diamdiam siam leng bel mikhat minih thusiamna bek tawh zong mihonpi in khantohna leh masawnna nakpi kingah dinga, minam bup in khangto leng mimal khat leh nih a puk hangin minam kisia lo ding hi. Tua pen hih globalization hun thak sungah Zomi khempeuh in ingaihsut mahmah dinga hoih hi in ka thei hi. Group khat hiam, pawl khat hiam bek madawkna tawh minam bup kimadawk zo lo ding hi. Minam khempeuh kikholhna leitung hita ahih manin Zomite zong minam banga i khuasuah nop leh i tonkhop a phamawh thu hi. Leitung khangto ta, internet mek peuh lecin na thu theihnop khat peuh kingah theita hi. Tua bang leitung ah mikim in thu theihna hun khop kinei ciat ding cih lamet huai hi. Tua ahih manin kikhembawl, kawlngian tawh kikhem cihte hong kizang thei nawnlo dinga, a kitheihkhiat ni ni pen zuau khemte a ki up nawnloh ni hi ding hi. Tua manin ahi bangbang kitheihsak hun (transparency) hita hi. Transparency tawh kalsuan a, na vai hih bang hi, na thu hih bang hi kicihna ding leitung ah professionalism kisam hi. Sep siamna kisam hi. A sem siam dingin kisinkholh kisam a, a kisinkhol dingin thu theih kisam hi. Tua manin Zomite hih hunthak ah bah hetlo a kal i suan sawm leh kisinkholh (training, professional training) kisam ding hi. Gentehna in, football kisuih ciang a thukhen ding bek zong qualified referee kisamta cihna hi. Phit tum siam kisamta hi. A siam bek kisamlo a, phit tum siam hi, tum thei hi cih thuneihna laidal (certified referee) kisam hi. Ahang pen a kimawl khangnote pen a dik, a diklo thei khinta uh, khem theih hi lo, zawhthawh thu tawh "kei thu hi" cih tawh thukhen hun hi nawnlo hi. Thudik thumaan tawh thukhen hun ahih manin. Tua dingin a kimawlte zong kimawl dan a thei sitset hih ding kisam hi. Tua ahih manin kimawlna ah hi in, nekzonna ah hita leh, a hi ding bang hoihtaka thukhunsa i neih kisam hi. Tua pen i neih ngeiloh i zat ngeiloh thu hi. Upate in amau thukhen bangbang a a vaihawm hun uh hong bei hiaihiai ta cihna hi. Tangval upate vaihawmna leh general a hih hunte uh a kheng diaidiai kihi ta a, CHANGE sungah Zomi khempeuh a kilut hita hi. Moral guardian ding zong upate leh khanghamte bek hithei nawn phalo a, thudik thumaan theite hong hih hun a tungta tawh ikibang hi. Khangham leh upa te lak ah thudik thumaan theilo zong om theih ahih manin, a khangno zaw ahi phial zongin a thuthei leh thusiamte nangawn in i nisim nuntakna hong lamlak ding (guide) a kisap hun kitungta hi. Tua pen a tomin ci leeng pilna tawh vaihawm hun hita hi. UK, US cihte khawng tua tawh na kal suansuan khin uh hi. Tua ahih manin na khatpeuh ah siamna, pilna, theihna tawh vaihawm ding hi a, kum leh sepzah kisial a nasep hun hinawn lo hi. Khangnote zong pilzaw thei a, khanghamte zong haizaw thei veve hi. Tua ka cih ciang khanghamte ka zahtak lohna hilo hi. Tua bang Change ah i kisin tohtoh hun hita lo hiam? Tua ahih kei leh kitotna, kinopmawhna tuamtuam piangsak thei ding hi. Kitotna, kinopmawhna te in pankhawmna subuai, susia ahih manin khantohna ziakai sak hi. Business Industry bangin vai khatpeuh ah siam, thei, semthei cihte kizang zawta leh i minam kikhangto zaw thamtham pah ding hi. Makai ding zong kisinsak in, khoppi vaihawm ding zong kisinsak henla, kimawlna lam sai ding zong kisinsak detdet leh i kalsuannate hong siangthozaw in transparency omzaw dinga, professional zaw (siamnel zaw) in mi khempeuh lungkimzaw ding hi. Gentehna khat ah, US gam College leh University te ah kimawl dingte zong kimawldan a siam dingin kisinsak uh a, amau zong amau mimal in kisin uh a, ki ukzawhna cihte nei in a phit tum dingte zong limtakin a siammah hi pah hi. Tua bang munte ah kitheihkhialhna piang lo hi. Zomite in i tualsuak lungsim i lungsim i paih a, organized minded lungsim i neih ding hun hita in ka um hi. Tua pen CHANGE lianpi hi a, baihlo ding hi. Ahi zongin sawm leng kizo ding hi. Tua ahih kei leh hih hun kikhel in hong nopmawh sak den ding a, eiteng mah i kitawng ding hi. I khantohna ziakai semsem dinga, ni khat ni ciangin Dinosaur banga maimangin Titanic Tembawpi bangin i tum mang ding hi. A hun zui a i kikhel theihloh man hi ding a, a mun tawh kituaka i kihei theihloh man hi ding hi. Minam banga kalsuan a, minam lungsim neih i sawm leh cihna hi a, lawm leh gual, veng leh paam, khua leh tui khawng ciang bek nop tuam ding i sawm leh bel hih i thugente kisam lo ding hi. Bawng khat go a pawi bawl ziahziah ding hi lel a, baih mahmah hi. Hau Za CinPhuitong Liim
Back to top Reply to sender Reply to group Reply via web post Messages in this topic (2)
14b.
Re: Change (Hun kikhek)
Posted by: "Nang Thang Bawmkhai" sbthangpi@gmail.com
Sun Oct 26, 2008 7:09 pm (PDT)
Dr. Cin in zomi tetungah deihsak na leh thusauipi muh natawh ong laigelh tethukim pih mahmah ing.Hun limci, hun manpha, hun dik leh hun thak lam ah ih kikhel ding huntungmahmah ta hi.Thumaan na mang ngei lo hi.itna tawh, thangpi

No comments: