Tuesday, July 7, 2009

“Zomite minam hihna zia leh tong leh i mawhpuak”

Posted by: "Tual Khan Suan" zolentang@yahoo.com zolentang
Thu Feb 21, 2008 6:06 pm (PST)
€ ¦’³Zomite minam hihna zia leh tong leh i mawhpuak€ ¦’´Tual Khan SuanZomite i minam hihna ( Zomi identity)Leitung ah minam a hong pian kipatna pen mihingte in Babel tau sang a lamna pan kipan a hihi. Mihingte in Babel tau sang a lam uh tak ciangin Pasian in mihingte tungah kampau tuamtuam pia a, minam hong piang khia a hihi. Pasian in minam khat leh khat kikhenna (kibatlohna) dingin leh minam khat i hihna (identity) ciaptehna dingin kampau (languages) na bulphuh hi. Kampau kibang teng pen minam khat in na ciamteh a, kampau kibang lo mite pen minam tuam in na ciamteh hi.Tuhun ciangin gamleivai telsui misiamte (Political Scientists) in leitungah minam khat leh khat khenna dingin kampau (Languages) bek kicing sa zolo uhhi. Kampau ( languages) pen a hun zui a kikhel/laih den hi a, mun leh mual tuam leh i awkaih kilamdang pah hi ci uh hi. Tua a hih manin minam khat hi cih theihna ding (or) minam khat i hihna (identity) dingin taang tangthu (common history), taang lai (common literatures/ scripts), taang ngeina ( common cultures), zia leh tong, nek zonna leh a honpi a ten khopna ci€ ¦’²n thu pawl khat bulphuh beh uhhi. Hih a tunga thute a neilo minamte pen leitung ah minam khat in ciamteh zolo uh hi. Tua banga leitung bup i san theih minam khat i zia leh tong (identity) khempeuh Zomite€ ¦’²n nei a hih manin leitung ah minam khat in hong kiciapteh ahihi. A hizong in kaamsiatna tawh Zomite pen leitung ah min tuamtuam in hong kithei a hih manin, i minam sungah min vai tawh kisai buaina om den hi. Mi pawlkhat in min leh puam pen thupi masa kei, a leikiak (nature) kilam dang kei peuh leh phamawh kei ci kha ding hi. Ling pak ( rose) pen bang min, bang min i pia zongin, Ling pak(rose) a hihna beilo ding a hih manin min a thupi masa hilo hi, kici kha thei hi. Rose pen dai pak min i pia zongin Ling pak a hihna bei tuanlo mah ding hi. A hizongin Ling pak a dingin thu manlo (unjustice), deih huailo bek hilo in sim mawhna tawh kibang hi. Ling pak in Ling pak a hih man a min ngaihna, kem cing theilo ding hi. Min leh puam in na khat peuh i leikiak (nature) a khek zawh loh hangin leitung a om na khempeuh in a mau tawh kituak a min pen Pasian in a phuah sa a hihi. Tua hi a, i min man (real name) pen bang hiam cih thei a, i kep ding leh i min maan mah tawh hong kisam leh nuam i sakna i kep cing ding thupi a hih manin i min man pen i theih ding thupi ma sa hi.€ ¦’³Zomi€ ¦’´ pen leitung ah min tuamtuam in hong kithei hi. Min tuamtuam hong kiphuah sak hi. Kawlgam sunga om Zomite pen Kawlgam sunga om minam te leh leitung minam tuamtuam te€ ¦’²n € ¦’³Chin€ ¦’´ min hong phuahsak uh a, € ¦’³Chin€ ¦’´ hong ci uh hi. India gam sunga om Zomi te pen India gamsung a om minamte ( a diak in Bengalis)te€ ¦’²n € ¦’³Kuki€ ¦’´ min hong vawh uh a, mun tuamtuam ah € ¦’³Kuki€ ¦’´ min tawh hong kithei hi. Min tuamtuam hong kivawh te sungah a nuai a min te tawm i en ding hi.I. ChinTuhun kawlgam sunga om eimi (Zomi) te pen Kawl mite€ ¦’²n € ¦’³Chin€ ¦’´ min hong na vawh uh a hih manin Kawlgam leh leitung mun tuamtuam ah € ¦’³Chin€ ¦’´ min tawh mi€ ¦’²n hong thei uh hi. I theihsa mah bangin € ¦’³Chin€ ¦’´ deih leh deihlo pen Zomi te sungah buaina lianpi khat a hihi. € ¦’³Chin€ ¦’´ minam a hong kiciamteh minam tuamtuamte kammal sungah € ¦’³Chin€ ¦’´ cih kammal a neikha omlo a hih manin hih pen minam dangte kiang pan i ngah hi cih pen kitel mahmah hi. € ¦’³Chin€ ¦’´ min tawh hong kiciaptehna thu (Records) masa pen cileng kum zabi (century) 13th lai a, Kawlgam sung a Pagan kumpi hun mualsuang (Pagan inscription) pan a hihi. Tua mualsuang tungah bang hangin eimite € ¦’³Chin€ ¦’´ min tawh hong kiciamteh hi ding hiam cih enleng: (1) Tua mualsuang pen Kawl mite gelh hi a, a mau kammal a zang uh ahihi. Zomi te€ ¦’²n zong mualsuang sungah Burmans gelh leng € ¦’³Kawlte€ ¦’´ ki ci a, English gelh leng € ¦’³Mangkang€ ¦’´ te kici hi. (2) Early Burmese history lamah scholar a hi, Prof. G.H Luce gen na zui in cileng, Pagan hun lai in Zomite pen Irrawaddy leh Chindwin gun zang ah kizel khin ta uh a, Kawl leh Zo kikal ah gal leh sa kineihna om ngeilo a hih manin kilawm tatna lahna in € ¦’³ lawm€ ¦’´ or € ¦’³ hai tawipih€ ¦’´ cihna hi a, € ¦’³Chin€ ¦’´ cih kawlte min vawh kammal a pai suak a hihi.Hih thu tawh kizawi tawn thu dang khat ahi UN ah Secretary-General a sem U Thant in € ¦’³ Pyidawtha Khagyi€ ¦’´ cih laibu a gelhna sungah Pagan hun lai in Kawl leh Zo kikalah a gen tham cing ding € ¦’³Gal leh sa a kineihna€ ¦’´ tangthu om ngeilo hi, ci€ ¦’²n na gelh hi. Tua lo in, B.S Carey and H.N Tuck te€ ¦’²n € ¦’³Chin€ ¦’´ pen € ¦’³Chin€ ¦’´ ci a mi theih minamte kammal hilo a, € ¦’³Mi€ ¦’´ a cihna a hi Sen kam € ¦’³Jin€ ¦’´ or € ¦’³Jen€ ¦’´ pan kipan a hih cih bang in a hi zongin, tua ban ah University of Illinois ah Anthropology and Linguistics Department a Prof. F. K Lehman genna bangin € ¦’³Chin€ ¦’´ pen a mau kammal hilo a, Kawl kam pan hi a, € ¦’³Seng€ ¦’´ (basket) or seng puate cihna hi, ci€ ¦’²n a hizong,€ ¦’³Chin€ ¦’´ pen Zomite sungah ei leh ei i kisapna a hihlohna mipil tampi te€ ¦’²n na gen uh hi. (3) Zogam ah mangkangte hong lut uh ciangin Kawlmi tawh hong tonkhawm uh a hih manin Kawlmite hong min lawhna a hi, € ¦’³Chin€ ¦’´ min mah tawh mangkang te€ ¦’²n hong ciamteh uh a hih manin tuni dong tua min deih in deih ta kei leng a kikhu suaksuak kha hi. Tua a hih manin € ¦’³Chin€ ¦’´ pen Zomite min bul (origin name) leh min maan (real name) hi lo hi.II. KukiIndia gamsung a om Zomite leuleu pen € ¦’³Kuki€ ¦’´ cih min hong kivawh leuleu hi. India gam sungah pen Kuki cih min tawh hong kithei a hih manin a diak in kumpi nasep a hi central services a sem ding (galkap) sung ah Kuki pen minam min ding in piak kisam hi. Kuki pen a diak in Bengalis te hong minvawh na hi pha diak hi. Col. Khen Za Mung gen bangin € ¦’³Kuki€ ¦’´ pen minam min dingin deihhuai lo hi. Bang hang hiam cih leh € ¦’³Kuki€ ¦’´ cih pen minam mawlte (wild tribe) cihna hi na ci hi. Hi mah hi. € ¦’³Kuki€ ¦’´cih minam min ding a i ngahna i etkik teh deih huai lo mah hi. € ¦’³Kuki€ ¦’´ cih min tawh a hong kisap cilna a kiciamteh thu (record) masa pen in 1512 AD kum pawl a Tripura tangthu (history) sung a hihi. 1490 AD kum kiim pawl a, Tripura gam ukpi pa Raja Dhanya Manikya in Tripura gam Thanangchi gam mang tulak a teng minam mawlte (wild tribe) cihna a hi Kukees kammal pan hong kipan hi leh kilawm hi. Gamkek mangkang te€ ¦’²n Assam gam lam a lak zawh uh ciangin Manipur lam hong kek to uh a, Bengalis minam tetawh hong tonto khawm uh a hih manin Bengalis minamte hong min vawhna a hi € ¦’³Kuki€ ¦’´ min pen Zomite minam min dingin a ki pua suak suak a hihi. € ¦’³Kuki€ ¦’´ min pen a deihna hoih in hoih ta kei leh ei leh ei ki minlawhna hilo a, minam dangte hong min vawhna a hih manin i min man hi lo hi.Atung a € ¦’³Chin€ ¦’´ leh € ¦’³Kuki€ ¦’´ pen Zomi te hong ki minvawhna hi a, a zenzen in i minam min ding Mangkangte ei hong dong masa hi le uh tua min te ki pua suak lo kha ding hi.III. ZomiZomi cih min pen mi nam dangte in € ¦’³Chin€ ¦’´ leh € ¦’³Kuki€ ¦’´ ci a hong theih minam te sungah i min maan leh i min bul (real and origin name) a hihi. Bang hangin tua bang cithei hiam cih leh a hang tampi om ding hi. Tuate sung pan pawlkhat gen leng: (a) Zomi te in Lai i neih ma hun in i minam ngeina leh tangthu khempeuh (beh leh phung khangthu a kipan) pen lakam (poetic term) na kihilh uh a, tua tawh thu kiciam teh hi. Tua a hih manin Zomi te thu bul a kan ut leh a thei nuam mikhem peuh in lai bu sung a kigelh thute bek etna tawh kicing zolo ding a, Zo ngeina la kam te hoih tak in a tel kul ding hi. Tua Zo ngeina lakam sungah Zomite thu tampi om hi. Lakam pen Zomite tang thu bul a hihi. Tua a hih manin tu hun ciang dong lakam tawh thu genna hi in, la phuahna hi ta let u nau Thado-Kuki te€ ¦’²n zong € ¦’³Chunnu Zogam€ ¦’´ , € ¦’³Ka ngaisang pen e, Chunnu Zogam€ ¦’´ ci€ ¦’²n € ¦’³Zo€ ¦’´ min man na gen den uh hi. Tu hun a Mizo a kici te€ ¦’²n zong € ¦’³Kan Zotlang ram nuam€ ¦’´ cih bang in € ¦’³Zo€ ¦’´ min man na gen hamtang uh hi. Tua bek hilo Zomite a dingin la kam (poetic term) leh ngeina la (folk song) te pen lai i neihna hun pek a ki zang hi a, tua sunga kizang a hi € ¦’³Zolei€ ¦’´, € ¦’³Zoram€ ¦’´, € ¦’³Zofa€ ¦’´ cihte pen Zomite a ding thu bulpi pen leh tang thu man pen a hihi. (b) Ei leh ei Zomi i kicih bek thamlo in, € ¦’³Chin€ ¦’´ leh € ¦’³Kuki€ ¦’´ ci a mite hong theih minam te tua kammal i zat lohna mipil pawl khat in zong hi bangin na gen uh hi. (i) Kawl laigelh siam leh politician a hi, U Thein Pe Myint in € ¦’³ Kawl te€ ¦’²n € ¦’³Chin i cih minam te pen a mau min bul ( origin name) pen Zomi hi a, Chih kici lo uh hi€ ¦’´ ci€ ¦’²n na gelh hi. (ii) Mangkang gam uk Ulian te a hi, Carey and Tuck te€ ¦’²n € ¦’³ Kuki leh Chin ci a i min vawh minamte pen a mau leh a mau Zomi kici uh hi€ ¦’´ ci€ ¦’²n na ciamteh uh hi.(iii) European laigelh minthang a hi Sir J George Scott in € ¦’³Chin leh Kuki pen a veng ua, minam te a hi Kawl te leh Assamese te piak tawm min hi a, a mau leh a mau tua mintawh kisam ngeilo uh hi€ ¦’´ ci€ ¦’²n na gelh hi. Zomi cih min pen ei leh ei i ki cihna leh i min man pen a hihna i tangthu sung pan hi ta leh, mipil te gelhna pan hita leh kimu thei hi.Tua bangin Zomite pen a mau leh a mau Zomi kici uh a hih leh a mau pen koi pan a kua suan leh khakte hi ding hiam cih theih nop thu pawl khat om ding hi. (1) Hih thu tawh kisai in muhna (views) leh gen dan tuamtuam om hi.A khatna leh a kisang kiim pen khat pen € ¦’³Zo suante (or) Zo fate€ ¦’´ pen i pupi Zo pan a piang khia te hi hang cih a hihi. Pu Thawng Khaw Hau leh Pu Capt.K A Khup Za Thang te in a mau lai gelhna sungah € ¦’³Zo Khang simna laibu and Zo suan Khan simna laibu€ ¦’´ sungah i pupi Zo pan a piang i hihna limlahna (table) tawh na lak uh hi. Tua bek hilo in, Dr. Vum Kho Hau, Dr, Vum Son leh India a om € ¦’³Hmar Tribes€ ¦’´ cih laibu a gelh Pu Dr. V. Lunghnema te€ ¦’²n zong i pu Zo pan a piang hi hang cih mah in na sang uh hi.(2) A nihna a dingin mipawl khat gelhna sungah Zomi te pen China gam sung a Zhou Dynsty ( B.C 1027-225) kum sunga gam uk kumpi pan a lal khiat man a Zo min a pua suak hi hang cih a hihi. Hih pen mipil (scholar) tampi in sang zo lo hi. Ki nialna tam mahmah hi.(3) Zo gam (high-landers) a hih man a Zomi cih min ngah hi ci€ ¦’²n mi pawlkhat in muhna nei hi. Hih zong mipil tampi in sang zolo hi. Bang hang hiam cih leh Zomi a kici minam te pen tuhun a kawlgam gunzang dungteng (Irawaddy leh Chindwin) ah a ten hun lai un zong Zomi na kici khin uh hi.Zomite ki-ukna dan: (Administration systems)Zomi te pen nidang hun pek in ei leh ei ki-uk a, minam dangte ukna nuai ah ki omlo hi. A suakta minam a hihi. Kawl tangthu (Burmese History) sungah i sin thu khat ah 1885 kum in Kawlgam bup khempeuh Mangkang kumpi gam khut nuai tung hi a cih pen a manlo a hihi. Bang hang hiam cih leh tua hun a Kawlgam kici leh tu hun a Kawlgam kici pen a huam khak leitang kibang lohi. Tua hun lai in, Kawlgam kici pen tu huna kawl gam lai zang a hi, zanggam bek teng a hihi. Shan, Kachin, Zomi cihte pen tua hun lai in Kawlgam kumpi ukna nuai ah om lo hi. Tua a hih manin mangkang kumpi a paikhiat ding tak teh Kawl mite tawh gam khat sunga om khop ding thukimna laipi Shan gam Pinlong khua ah minam makai te€ ¦’²n letmat thuh hi. A taktak in Zogam pen mangkang te khutsung a tun kum pen 1896 kum hi a, tua ma siah pen mangkangte Zogam ah a om uh hangin ukna taktak nei zolo uh hi. Zomite ki-ukna zia pen a taktak in ngeina thu khun (traditional laws) tawh ki-uk hi pen hi. A behbeh cih bang a hi zongin, a khuakhua cih bang ahizong ki-uk zia tuam tek hi. Social (lu-muh-gyi) vai pen beh leh phung te€ ¦’²n tavuan la zaw diak a, gamlei vai (politics) vai pen khua sung vaihawm te€ ¦’²n tavuan la hi. Tua khua sung vaihawm a lianpen € ¦’³ Hausa€ ¦’´ or € ¦’³Ukpi€ ¦’´ kici hi. Hausa te€ ¦’²n khua sung vai ah thuneihna sangpen neite a hihi. Thu khentheihna (Judicial Power), thu kham bawl theihna (legislative power) leh vaihawm theihna ( Administive power) khempeuh nei hi. Hausa pen a tangpi in khua mipi te deih kitel hilo a, khanggui a kiluah suk a hihi. Hausa te€ ¦’²n khua mipite tungah siah leh tang ( buh sun saliang ) kaih theihna, khua mite neihsa lak sak theihna, inn leh lo suh theihna leh a thuman lo mite thah ding thu piak theihna ciang dong thuneihna nei hi. Hausate pen a huh dingin vaihawm upa (Council of elders) om a, tua pen khua sungah inn pha zat tawh kituak in ki nei hi.Vaihawm upate tavuan pen khua mipi te neihsa leh nuntakna veng bit ding ban a, kum sim a lo bawlna ding vai a kipan khua sung mipi te nek zonna ding vaihawm sak ding a hihi. Khua sung mite pen khua khat pan khua khat a lal khia nop uh leh haksakna omlo in lal khia thei hi. Tua banah a lunglut huai mahmah khat in Hausa vaihawm te sungah kihello a hi, Siampu (Priest), tangko, siiksek ( black smith) te€ ¦’²n hausa vaihawmte nasepna leh khuasung mipi te a dinng nasep ding kikoih hi.(a) Mikangte hun a ki-ukna1896 kum in Zogam ah mangkang te hong lak uh ciangin Zogam vaihawm zia ding thu kham hong bawl uh a, Chin Hills regulation Acts,1896 ci€ ¦’²n tua thu kham tawh hong uk uh hi. Tua thukham sungah Zomi te ngeina ki-uk zia a hi, hausa vaihawmna phiatlo in, zat suak ding kipsak uh hi. Hausa te€ ¦’²n a mau thu neihna khempeuh ngah uh a, siah leh tang ( Buh sun saliang ) kaii thei uh hi. Tua bangin siah leh tang a hi, inn khat sim ah buh hum bung (6), samat khempeuh i veilam liang, ci (salt) neih zah sung pan sawm ah khat, khuaizu leh ngasa mat khempeuh hawm pih cihte a kipan hausa te€ ¦’²n mipi te tungah thuneihna nei suak uh hi. Tua bek hilo in Hausa vaihawmte innsung vai kisapna ah khua mipi tha leh zung a mawkna in laksak in a kisapna bangin zang uh hi. Tua a hih manin mipi te a ding hamsatna tam mahmah hi. (b) Suahtakna ngah khit teh ki-uknaZomi te in Ukpi or Hausa te tungah siah leh tang piak bek hilo in, mangkang kumpite ukna hamsatna thuak tuamtuam hangin suahtakna ngah ding lung gulh mahmah ta uh hi. Tua a hih manin Zomi khangno pawl khat in suahtakna ngahna ding lampi zonna tawh Kawlmi AFPFL (Pha-sa-pah- lah) tawh kizopna 1939 kum kim pawlin hong nei uh hi. Tua bang suahtakna ding hanciamna hong thahat semsem a, Zomi te in mangkang kumpi tungah neihna a naui a bangin deihna pawl khat na ngen uh hi. Tua te in;(1) Kawl gam tawh kibang a suahtakna ngah nang, (2) Zomi mipi deihna bang zui bek a, Zogam thu khunpi bawl nang,(3) Pilna, cidamna leh sum bawlna khantoh nang, (4) Sanginn a manlang a puahnang, (5)Suakta tak a biak piaknang,(6) Zogam sungah lampi hoihna ding, (7) Zogam leh zanggam suakta tak a kikawm theihnang, leh(8) Minam dang te tawh liangko kikim a kizopnang cih te ahihi.A tungah i gensa thu om bangin Zogam pen Kawlmite ukna ah om ngeilo a hih manin suaktakna ngah ding ciangin zong Zomi te utna omlo in, Kawlgam sungah Zogam koih ding mangkang te€ ¦’²n deihlo uh hi. Tua a hih manin, Zogam leh mualtung gamte pen Kawlmite tawh kipawl a suahtakna a ngah nuam takpi uh hiam cih muhna dingin Pinlong khawmpi kibawl a, tua ah thukimna kila masa hi. Tua mun ah Zogam pan Pu Thawng Za Khup, Pu Hlur Mung leh Pu Kio Mang te€ ¦’²n Zomi te taangin letmat na thuh uh hi.Tua thukimna gah hangin 1948 kum January 04 ni in kawlgam in mangkang te tung pan suahtakna ngah hi. Tua pen tu hun kawlgam a hihi. 1947 kum Kawlgam thu khunpi (constitution) kigelhna ah gambup vaihawmna innpi (parliament) inndei tungnung leh inndei nuainung ci€ ¦’²n kikhen hi.Indei tungnung ( upper house) pen minam bulphuh a palai kipuakna mun hi a, inndei nuainung (lower house) pen mipi ( mimal) bulphuh a palai puakna mun a hihi. Inndei nuainung pen mipi bulphuh kitel palai puak ding hamsa lo a, a hih hangin inndei tungnung (Upper house) ah mipi deih palai puak ding maw, Ukpi leh khawk ukte deih palai puak zaw ding maw cih thu buai Zomite sungah hong om hi. Tua thu buai tawh kisai thu kimna khat ngah na dingin Zomi nam bup khawmpi pen Falam khua ah February 19-22 dong kinei hi. Tua khawmpi sung ah a ni nihni a hi, February 20 ni in, Pu Thang Khaw Kai in € ¦’³ Mangkang te tung pan suahtakna i ngah bangin mi zawng tangpi tangta te€ ¦’²n ukpi, khawk ukte tungah kipia siah leh tang ( buh sun saliang), tha man omlo a kuli puakna, a kilawmlo pi a neihsa laksakna te a kipan a khengval thu neihna zatna pan zong suaktain, mipi deih tel palaite vaihawmna tawh ki-ukna nei leng€ ¦’´ cih thu sung hi. Tua thu sun pen Falam khua huam Lailun khua palai Pu Chun Mang leh Kanpalet palai Pu Thang Muang te in thu kimpih pah uh hi. Tua thusun pen a deihlo om a hih manin vote kikhia a, vote 5000 sung pan, 4993 in thu kim pih hi. ( Tg.Vungh Za Pau gelhna ah) Tua bang a mipi te suahtakna deihna tawh vaihawm kipatna pen Zomi nam ni ding in kikip sak a, Kawl gam kumpi in zong hong thukim pih hi. Tua bangin Zogam ah Ukpi te thuneihna beisakna hangin Kawlgam bup thu vaihawm makai te in, zangna dopna ( compensation) Ks.500,000 pia uh hi. Tua dangka pen a zaa lianpen pan a neupen dong 70,000, 20,000, 5000, 1000 leh 500 cih bangin kihawm sak hi. Zomite minam mangthang i suah lohna dingin;(a) I minam hihna kem cing ni;Leitung ah minam khat hi ci€ ¦’²n hong kiciaptehna a hi, Zomi nam ni pen i kepcing ding thupi mahmah hi. I minam ni om a hih manin minam khat i hihna beilo hi. A hizongin leitung ah minam khat i hihna beina ding deihna tawh a vaihawm Kawlgam kumpi te€ ¦’²n Zomi nam ni pen min tuamtuam pia in minam hihna a bei ding hanciamna nei uh hi. Zomi nam ni pen Zomi state ni cih tawh laih/khek ding na hanciam uh hi. Zogam state pen 1974 kum kawlgam thu khunpi (constitution) pan hong piang a hihi. 1948 kum in Kawlgam in suahtakna ngah na pi Zomite pen state level kingah zo lo hi. Chin special division ciang bek kingah hi. State ni leuleu ciangin 1974 kum in kawlgam thu khunpi (constitution) thak sungah Zogam pen state piak ding kikipsakna ni a hihi. Tua hi a, Zomi nam ni leh Zomi state ni pen a hong pian khiat zia kibang lo a, zong a kilaih thei ngei ding hilo hi. Tua bang hanciamna pen minam manthatna ding vaihawmna hi a, i san theih ding hilo hi.(b) I ngeina kem cing ni;Nuntak hamsat man in Zomi te€ ¦’²n € ¦’³tui ciimna leh lo hingna€ ¦’´ zuan in kilal kawikawi hi. Tua bang in i lalna hangin i minam hihna pen a bei hi tuanlo hi. Israel mite zong minam dangte khut nuai ah sila dingin a kipuak sung na ngawn in a mau Jews ngeina pen na kem cing den uh a hih manin, a minam uh tuni ciang dong leitung ah kimu thei lai hi. Ei Zomi te zong i omna mun leh gam ah I minam ngeina, lai leh pau te i kepcing kei leh a sawtlo in minam mang thang i suak ding hi. Tua bangin leitung ah minam mangthang tampi na om hi.Theih ding: :Hih thu pen USA gam Tennessee gamke sunga om Zomi te in Ferbruary 20,2008 ( Zom nam ni) bawlna a thu gen, Pa Tual Khan Suan gen a hihi.

No comments: