Thursday, July 23, 2009

Chin deihlua kisak khak theih

Khatvei vei pawl khat in a Chin deihlua hong sak khak ding, ka sim lauh hi. Zomi cih I tualsuak min a hi mah hi a, Zomi mah hi hang. Zomite tawh kisai Mangkangte’n Zomi ci’n hong na ciampteh leh Zomi ci’n a gelhna uh om kha lo in ka theih hi (a ki gelh khak na om sun sun zong they call themselves Zo, Zhou, Yo, Zomi cih bang hi lel hi- Chin mah tam zat zo veve uh hi). Sia Khup Laibu bawl Zo Chronicles na en le cin, Zomi sang in Chin min ki tam lawh zaw hi. Zomi cih Sia ST Hau Go makaih in ZBC a hong kiphuat khiat ciang in Zomi cih hong ki zang pan hi. Hih hun man in Mangkangte’n Chin cih vive in hong ciamteh hi. ZBC a hong piang khiat ma in Mangkangte’n I Zomi Tuiphum Pawlpite pen Chin Hills Baptist Association ci’n hong na ciamteh uh hi. Zangkong ah Zomite sangnaupangte a hong piang khiat tung in Zomi Student zong ki ci lo in Hills Chin Student kici zaw hi. Tuni ciang in zong Zomi Nam Ni ci’n I lawp lawp hang in Chin National Day ci’n Bannerte ah ki lim at zaw hi. Hih thute kei sang in nang mah mah in zong na theih zawk ding ka um lua mah mah hi. Sia Khup bawl mah Chin Chronicles sung ah na en len ci’n I hihna limtak in ki theih hi, Chin sung ah Tedim-Chin , Haka-Chin, Asho-Chin, Falam-Chin cih bang in nam in kikhen hi. Hih sungte pan in ei Tedim Chin mite I hi hi. I Tedim Lai Siangtho sung mah mah ah zong Tedim-Chin cih in ki at lai hi. Zo State ci’n Chin State khek I sawm hang in a thu bek mah in a om om lai hi. Tua mah bang Falam, Asho leh a tuam tuam te Lai Siangtho sungah zong Haka-Chin cih bang a tuam tuam in ki at hi. ZIV Lai Siangtho a ki nei tua ah zong Zomi kici lo in Zokam bek a ki ci hi. Tedim Chin/Chin hilo Zomite hi hang I cih leh pen Zomite Lai Siangtho neilo leh Tedim Chin mite Lai Siangtho a zang zang ki hi ding hi. UNHCR ah min khum na ding tangtak in a ki mawk khum thei hi lo in, Bang gam, Bang minam cihte nakpitak kisam hi (Tua khit cinag in hong huh thei pan hi zaw hi). Chin State pan na hih leh Chin ci’n hong tuat pah pah uh hi. Chin State pan hi in, Chin hi keng I cih leh ei leh ei a ki khem a suak hi lel hang. Tapa taimang a bang hi hang tom gen mah mah leng. I tualsuak min pen Zomi hi mah, a hi zong in UNHCR in Chin recognized hi, Zomi bel om kha nailo. Nung diak in Malaysia Zomi makaite tawh UNHCR te hih Zomi recognized deihna in kamkupna nei uh hi. Bang tan thu ki tung uh hiam bel theilo hi ing. Zomite pen hunkhat lai in I Zogam a hong uk Sukte Innpi hi, India gam ah Sukte ci’n hong ki ciamteh hi, ahi zong Tedim Chin ci’n Tedim Chin Union Makaite’n a khekna ding nakpi tak in pan la uh hi. Bang hang Tedim Chin ci’n ki ngah lo hiam cih leh a hong dal dal a om hi zaw hi. Tedim Chin kumpi recognized leh hih mite a base ding uh, a kipatna, a tangthu khempueh ding uh omlo ding hi. No mite Tedim Chin hi uh teh na leh cih thei ding uh hi. Tedim Chin bek hilo in Zomi cih mah mah zong India kumpi’n ciamptehna tu dong in nei nailo hi (Zomi pawl tuam tuamte gen loh hi- hihte ki pawl na pawlpi hi). Sukte I cih, Paite, Guite, Gualnam, Vaiphei I cih tawh ki bang phung min hi in thei ing, nam min hilo hi. Zomite I ki pumkhat na ding in1960 kum in Paite National Council (tun Paite Tribe Council ki ci) in India Prime Minister tung memorandum na pia uh hi. Hih lai ah zong Zomi leh Paite zong na ci lo uh ah Chin mah na ci zaw uh hi. A memorandum heading pen “Submitted by the Paite National Council for the Reunification of the Chin of India, Burma and Pakistan under one country” na ci uh hi. Hih a lai piak uh ah khen 6 in ki khen hi. “1. Re-Unification of the Chin people into One Territory 2.Orgin of the Chin 3.The peoples of Chin 4.The Territory of Chins 5.The Relationship of Chin of India and Burma 6.The Political Structure of the Chins before, during and after British regime” a zawhna ding hi hih bang in gelh uh hi “ Therefore, all the facts and reason enumerated above, we approach the Government of India with good-will and understanding to take initiative step immediately as to re-unite all the Chin tribes into one Territory by rectifyingthe artificial demarcation of the boundary between India and Burma as specified thereof. “Yours faithfully Sd/- T.Gokhenpau, President, Paite National Council. Sd/- S.Vungkhom, Chief Secretary, Paite National Council, Date: Churachanpur The 30th May 1960” hi. A bul pat I siam uh a hi zong in a zawhna lam a siam lo Zomite I hi hi, a zawhna I siam loh na hang mah in zong Zomite hih Chin leh Zomi vai a buaipih pih lai I hi. I Lungsim uh zong neu mah mah sa ing, a tung a memorandum en pak leng I hihna ki thei hi. A masa in “Chin of India, Burma and Pakistan” (tun Bangladesh) min ki lo hi. A hi zong a zawh na “between India and Burma” cih napi Bangladesh Zomite I mang ngilh kik hi. Ko India ah Tedim Chin ka ki cih zezen hang un. Zomi cih min zang masa pen te hi ung. CSA in Magzaine ki bawl zelzel a tuate ah zong “ei Chin mite, or Tedim Chinte” cih bang ki zang ngeilo a ei Zomite vive mah ki zang hi. Tu ni in zong Zomi Council, Zomi Student Federation, Zomi Youth Association, Zomi Mother Association ah active member pen pente a ki hi hi. Hih bang komkal ah Zomi National Congress India ki mangngilh mawk hi. Kei mimal mah mah zong Zomi Christian Fellowship Chennai leh Zomi Welfare Committee Chennai ah Founder Chairman ka hi, ka neu lai in bawllung lunglut ka hih man in United Zono Brothers (tun United Zono Club) cih phuan khia in a Founder President a len ka hi hi. Hih UZB ka ki phuat tung un Zomi ki ci ko Tedim kampau teng bek mah hi lai phial ding hi ung. Tun zong India gam ah sms tung tong in ei Zomite, Kawlgam, vaigam leh leitung thutuam tuamte Zolim Tangko leh Zolim ci’n news The Zono Group min in ka bawl hi. Zomi mah hi hang! Kei zong I Zomi kipawl na tuam tuam minam vai hilo in beh leh phung, mimal phat tuam na ding a hih khak ding lau mah mah ing. Zong minam thupeuh mah a gen nuam lo hi ing. A hoih in a la zong om thei a, a sia lam in a na sang zong om thei hi. Ei sung mah mah a zong kitel siamloh hong piangsak thei hi. Kei sang pi cingzaw na hih manin, nang zong tel mah mah ding in hong um ing. Topan Zomite a kitel siam ding in thupha hong pia ta hen! MC KhaipuBekanlei
Zogam ci hang a, Chin State cih zel pen zong a ki lam dangna om a maw le? 1988 sangnaupangte hong hong kiphin, a hong tai khiat uh, UNHCR zum khong ah Zomi mah maw Chin min cih’ koi zang uh ai tam cih ngai sun thei leng. Tedim kam tawh a paute bek hi lo in Paite kampaute zong Kawlgam pan mah hi. India gam ah Identity cih bang ki nei mah hi, Tedim kampaute India Kumpi’n Sukte ci’n hong ciam teh hi, Paite, Simte, Vaiphei, Kuki, Gangte, Mizo cih bang in a ki nei tuam tek hi. Hih bang identiy tuam tuam nei India Zomite a ki hi hi. Na cih pen kei zong man sa mah mah ing, pawl khat ah ki om thei suk lel leh hi ding hi ven. Zomi Christian Literature Society (ZCLS) leh Paite Literature Society (PLS) bang hang pawl khat ah om suk theilo hiam cih zong ngaihsun zel leng. Bang hang pawl khat ah om theilo hiam cih zong thei tuan keng. Kei deihna bang hi lian leh CSA, SSPP, ZSP, cih bang sangnaupang pawlpi khempeuh phiat mang kilkel a Zomi Student Federation ah pawl khat ah ki pumkhat tak a om ding a deih mah mah hi ing. Kawlgam ah tun Zomi Youth Association Kawlpi khangnote hang ki nei ta hi, Indiagam a zong ki nei khin thamta ta hi. Mailam hun ah Zomi Council leh Zomi Student Frederation cih bang Kawlgam ate’n neih hanciam ding kisam lai mah mah in thei zaw ing. Tel siam ding deihna hiMC KhaipuBekanlei

No comments: