Tuesday, July 21, 2009

Tedim Tui lak vai

“ Zolus Journal No. 11, 2007 page 126, “ A That leh A Aai,” sung a thu tampi a maanlo leh a kideih kai lam, article at pa’ mahmah in zong thei khalo bek thamlo-in, editor te’n theiban vetlo ding hi. Thusau lua ahih man’in, hong at vetlo hing. A thei nuam na om uh leh a tuam in hong suaksak ning. Tedim khua tuinek vai hi-in theih huai hi.” cih thu in, keimah tawh directly in kisai kisa ka hih manin, hong paina lampi mah tawnsak in, anuai aa bangin kong atkik hi.Hih, “A That leh Aai,” article in, ka sep leh ka bawl, ka muh, ka theih, ka zakna, ka tuak leh ka thuakna bang aa keima’ kam teekteek tawh ka genkhiat ahih mah bangin, hih tawh kisai keima mawhpuak ahih lamtak ka tel mah bangin, asia apha tavuan la ka hihna zong kong theisak nuam hi. A thu pianzia 1975-78, Sialtaang tui ka kanh laitakin, eimi aa ding deihsak aa ka upmawh, Tedim Party Unit Okka-thah pa aa ki pan, eimi ulian ka ki muhpih, ka ki tuahpih peuhmah genin ka kuppih kawikawi hi.2. Sialtaang tui ki ngah taktak ding cihthu a hong kigen ciangin, tua ka ki kuppih ngei, a thu a telsa pawlkhatte in, hihbang thuhoih thupha eimite in a zak, a theihkim na ding deihsak na tawh in, lai tawh at dingin hong hanthawn thawn uh hi. Ke’n, Tedim in tui a ngahzawh nak leh tua in keima deihna ahih na, lai at ding uuklo, ki sam salo ka hihna tawh ka dawngkik hi.3. Hih Sialtaang tui a ki bawl laitak, a ki bawl zawh, a diakdiak in tu- kum 2000 zawh bang deuhdeuh ciangin, Sialtaang tui a ki ngahna thu, thumaanlo a ki gen bek hi kei, Internet nangawn ah a hong ki suaksak hi.Hunkhat lai aa ka genpih ka kuppihte in tuabang aa thu a om, azak amuh uhciangin, a maanloh lamtak tellua mahmah uh ahih manin om theilo in, ka kimuh uh ciangin hi taleh, laikhak tawh hi taleh, eimite media khat peuhpeuh ah, a thumaan thutak ka theih bangaa at dingin hong hanthawn leuleu uh hi.Ahih hangin, directly in hong ki sukha nailo ahih manin, ka atnuam nai tuankei hi. 4. 2007 June kha in, “A That leh Aai,” article atpa Zangkung ka inn uhah honghawh phawphot hi. Sialtaang tui tawh kisai, tui ngah na aa kipan tuilak nasep a mansiang dong thute, “Tedim BEHS No.1 GOLDEN JUBILEEMAGAZINE page 289 aa, Pa Tual Khaw Mangin, “SIALTANG TUILAKNA THU,” cih thulu tawh a atna pan theitel zo ahihna; 5. Ahi zongin tua SIALTANG TUI ngah theihna ding a mukhia, A LEIKHA in keimah (Pa Pau Za Mung) ka hihna za kawikawi ahih hangin, keima’ kam in za ngei nailo ahih na; hihthu in eimite mikim theihhuai thu ahih manin eimite media khat peuhpeuh ah atnuam ahihna zong hong gen hi. 6. Ke’n zong, ama’ ngaihsutna hoihsa pah ka hih manin, ke’n ka at nop kei hangin aman atnuam ahih leh ci’n, ahi bangbang ka theihbang in ka genpah hi. Ahi zong in, “ A That leh Aai,” article title leh a ki hel la dawng khat bel, kei gen ahi kei aa, aman ki lawm ki tuak a sakbang aa aphuak hi dingin ka um hi.7. Tutung pen nang, “ A That leh Aai,” in, keima gen ahih lamtak theitelgegu aa, thumaanlo hi, deihkaih hi na cihin directly aa keimah nong cihna ahih manin, ka atnop ngeiloh atloh phamawh ahih man, haksa sa pipi aa hong at ka ahi hi.Sialtang tui tawh kisai theihtuak thute.A. Sialtang tui hang aa phatuamna 1. Pasianin a khawnkhong aa a hong piak tuisikh takpi aki khamh zolo Tedimah tui deihbangin ki ngah pah ziahziah hi.2. Tua tui nasep a hong om ciangin, nitha tawh hi taleh, khasum tawh hi taleh nasep ngah tampi tak a hong om manin, mi tampi takte in nuntak na in nei tuam pah uh hi.3. A diakdiakin, tua tui nasep a hong ki pat ciangin, eimi te sung pan, RIT sangtuakte Pa Kam Za Thang leh Pa Khup Khan Thangte in, nasep ngahpah na in a hong neihpah bekthamloh uh, tu aa a dinmun ciang uh tun na in a hong neihna hangun, amau aa bang deuhdeuh in lungdam huai zawkaan lai hi( Pa Khup Khan Thang tawh kisai Pa Tual Klhaw Mang at, “ Sialtang tui lakna thu,” pan zong ki mu thei)Tua thu tawh ki zomin, no( Khup Thangte) East Gyogone( RIT kiangah) naomlai uh, ko Laaitui khua aa ding tui ka siauh priority bang ciangah hong kikawihsak cih, nang UNICEF zumah na pai ciangin, nong etsak na ding gendingin ka hong hawh uh, ih nupa tuakin ih ki muh tungtaang in,“ U PauMung aw, Siatang tui hangin ko nasep ngahpah na in kaneih uh, nangtungah ka lung uh dam mahmah hi.Nang ka Cii-zuu-shian uh na hihi,”nong cih lamtak, nangbang a apil leh thu ciamteh a a ki va mahmah aa a kineikhatin mangngilh nai dingin kong umkei hi.4. Sialtaang tuibang UNICEF tuite nam in, 1957- kumin, Ann Towship, Arakan State aa a ki bawl simloh, Kawlgam sungah a masa bel ahihna U Soe Myint in hong gen hi. Tua a hihman in, Tedim Sialtaang tui zawh ciangin, Saaizaang, Thuklaai, Khuasak, Laaitui, Tuithang banah, khua dangte a banban in; Falam, Haka leh a khua dangdang te uh aa ki pan Kawlgam sungaa State dangte ah a banbanin a ki bawlna zong hong gen hi. Eilam bangah, Sialtangtui in, UNICEF tui ci aa a kizak masak belna hiding hi.B- Theih behhuai thu pawlkhat(a). Hih Sialtang tui ka kansaan lai 1975-78 sung, nang(Khup Thang) pen sang naupang na hih laitak ahi hi. Tua ahih manin hih thu pen, na upmawh thu tawhna gen ding cih simloh nang’ theihphak ding thu ahi kei hi. (b) 1985- kum ka innkuan un ka ciah uh, zingsang khat tua laitak aa TownshipCouncil Okkathahpa a hong nohset in hong pai hi. Innkuanpihte in amah niangtui a awm’ na dinguh tui neipaklo ahihna a zak giau ciangin, “ Ee! hihinnah tui ngah zolo cihbang omthei ding maw, apha in zong kaai ding hiamPasian awi in zong om ding maw,” cih leh va ciahpah vingveng hi.A dendeuh ciangin, Siipeen( Municipal)te Pa Khen Do makai in nasem 3-tawh a kisam ding vanteng tawh hong tung leetlaat uh hi. Urgent takin, manlalo, a khawnkhongin hong zopsak pah uh hi.Nasemte in guah lakah khuadam sa in, ling kalkal kawmkawm in, hanciamtak tawh na a sep uh ka muh ciangin, ka lung damlua leh kimlua ahih manina zu lei na ding uh ci’n sum ka lungsim zah a nasemte ka piaksim leh amakaiPa Khen Do in hong mugiau hi.Pai in ka sum piak sutkik in kei hong piakkik zawhciang, “Hih Siapa’ tungpanin bang hangin sum la peuhmah na hi uh hiam? Ama’ hangin en’nasep ngahin nuntakpihna in ih neihna in, ama hong hehpihna in ei aadingin ki cingzo hilo ahi hiam? ,” ci’n tawng gawpin thu a hilh dikdek hi.(c) Hih Article atpa in, a hong at ciangin, a thuguipi ki pelhna omlo a hihhangin, pawlkhatkhat kei genbangin nana atlo in, a ngaihnop zaw, a zol theithei dingin ama siamna bang tawh ana at hi Tuate pen, gen ding zong in ki lawm ka sakloh ahih hangin, thu a ki telzawkkaan na dingin kong at mai hi. Gentehna: 1975-76 in, Tedim Council tawh U Zam Cin Thang(Thangkhek) , Township Council Member tung tawnin thu ka ki za uh hi. Aman, a tuunglam in SIALTANG TUI thu Township Council meetingah ana pulaak ciangin, Council Okkathah pa in, “ Hih thu kawitak pan aa nong theih ahiam?,” ci’n adot leh, aman zong, “ U Pau Za Mung hong gen hi,” ci’n a dawngkik hi. Okkathah pa’n, “Pau Za Mung na cih kua hiaa, amah bang ahiam? Aman bang thei ahiam? Pau Kuakin a hong genlohpi in ke’n bangmah ka hihkei ding hi. Na hihnop uh leh hih vevua, ke’n asia apha hong theihpihlo ding; tavuan lalo ding hing,” ci’n atot gawp ngii-ngeeina, U Thangkhek in a hong gen bang aa ka gente, 1979 pawl, ka innkuan un ka ciah un, ka suunghte’n sunsiah a hong bawl nikhat, ka pai uh leh Bo Kam Cin Hangin zong, SIALTANGTUI ngah ding vai zakna nana neizo ahi tam! ahong galmuh phetin, hong delhpah in, a khut sasi baang nemnam mah tawh hong ngawngkawi gawpin, kahpau liangin, ama neklai niangtui hong tulhkawm in, “ Sia Mung aw, akhang akhang aa ih lamet, ih hanciam tawntung, SIALTANG TUI tu’n hong tung ngawngaw ding; hong ki bawl zo tana hen!! Tui hon’ pawi ciangin, no zong na innkuan un hong ciah ding uh ci’n aa, ke’n HANLA hong sa ding inghaa, nang KA THAU na lawn ding hiteh!!!,” hong cih bangte;1975-76 pawl, tuabangin SIALTANGTUI ngah na ding ka hanciam laitakun, U Soe Myint in, “ Sia Pau aw, SIALTANG TUI a ki hon ciangin, ihinnkuan nih tuakin ih zoo ding hi. Tua ciangin Zogam mualdawnkhawngah kah kawikawi in Ngeisok paak khawng ih deih bangbang telinih lo ding hi,” ci’n ama lunggulhna a hong genna khawng: Ke’n, hih SIALTANG TUI tuma kum 30- val lai thu, a hong ki dot ahih kei leh a hong ki kuppih ciang cihloh, cikmah in kimkhatte bangin ki sialhna leh metdawhna tawh in ka nei ngeikei hi. Tu tungin zong ke’n hih, “ A That leh Aai,” article maan hi ci’n a genbek ka hi aa, kuamah’ thuphuak tawmna, thumaanlo genna, a deihkaihna te a gen ka hi kei hi.Taangthu ih cihin, tutawm aa ei upmawh bang leh ei deih bang tawh phuaktawm aa genna hilo in; a piangsa thute a hi banbang aa genna ahi hi. TRUTH MUST PREVAIL AT THE ENDPau Za Mung

No comments: