Friday, June 19, 2009

Mo vanken bang teng kisam:

Innmun khat, mawtaw khat, bizu khat, sum tulza khat, ........ he he.... tua bel ciamnuihna hi sam e. Zomi ngeina, khanglui hun ah numei in pasal a neih ciang a pasal lamte kiangah a kisap ding khempeuh a keng hi. Lokho ahih manun TU keng a, singkhul uh ahih manin singtawmna dingin HEI kenga, bel tawh annhuan uh ahih manin BEL keng a, zanpuan dingin puanbu silh uh ahih manin PUANBU keng hi. A kiten ni uh pan nu leh pa tawh inn khat ah teeng khawmin inntuan pah lo uh hi. Innpi ah kum khat kum nih a om zawh ciangin nu leh pa thupha tawh inn tuan khia pan uh hi. Nek ding pen neihsa om ngeilo ahih manin zontawm hi. Khangthak hun ah i nuntak zia kilamdang ahih manin khanglui huna vanken te tawh kituak ding (equivalent) tuat ding hi leng a haksa tampi om ding hi. Lokhawh tang in pilna, hauhna; singkhuah taang in huihmei; etc........ Tua manin bangteng huamsak ding, bangci khektoh ding (upgrade) ahi tam. Minam makaite khentat ding ahi diam ahih kei leh beh leh phung hoih sak dan hi ding ahia, ahih kei leh innkuan hoihsak bangbang hisakzaw ding hiam? Vaite in a kiten uh ciang sum tampi a kikensak uh pen a pasal a leina tawh kibang mahmah hi. Taiwan pasal te in Vietnam numeite tawm manzaw ahih manin kitenpih pih mai uh hi. Vaikhak den lel uh hi. Taiwan numei khat kitenpihna dingin approx. 10,000 USD bang kisam a, Vietnam numeite kitenpihna dingin approx. 3000 USD tawh kihih zo ci uh hi. Mailam ah Zomi te in zong hih danin mo vanken (dowry) tampipi i om sak kha diam? A om khin hizaw ta hia? I neih zawh loh tantan iki demand kha hia? A nei ten tam kengsak, a neilo ten tawm kengsak cih a hi na? Ahih kei leh a nei hi in, a neilo hi leh a kibang in minam bup in, behkhat in, bawngkhat in kizang hi zaw hia? Business Economics kici hiam khat ah... "The price in the shops are directly proportional to your dress" kici hi kici hi. Vanman pen na kizem a hoih leh a tam ding hi mai a, a hoih kei deuh leh a tawm ding hi mawk hi. Niangtui hai khat ciatciat Dollar 1 in kidawnna mun om a, Dollar 10 in a kidawnna mun om hi. Na kizepna hang hi lel hi kici hi. Ahih kei leh hihte pen personal (mimal khentat ding hi) ciin i koih mawkmawk tam. Keima deihdan in ka hih ding hi ciin i nusia mawkmawk tam? I teenpih Kawl leh Kala te nuntakna in i tammuh pen ahih manin amau hihdan damdamin tawmtawm a zui in i sunglut lut mai diam? Are we heading towards dowry system?Mopawi zong e:Kitenna zong kipui ziau hi nawnlo in, biakinn ah nasia takin kiteng in hun tampi, mi tampi buaisak in, nasep tampi kitaan in, sum tampi beisak in, a kihel theilo te lah kisuanglah, a khatte lah khasia zaw mah cih dan in om theih hi. Biakinn sungah a hunzatna dingin a kizeemna bekbek zong nisim nektawm zongte adingin ngaihsut ngam hilo pah a, molopna bang bel lauhuai phial hi. Tua manin tampi biakinn ah kiteng lo in kitonpih ziauziau uh hi. Tua pen i biakna tawh aki lehbulh ahih hangin innsungin a cin zawh hetkei a zi a deih a neih teitei a sawm leh a lampi tua bek hi. Tua banga kiteng te pen pawlpi biakna ngeina palsat ciin biakinn ah Topa ankuang um theilo ding, pulpit tung kah theilo ding, pawlpi dan a thupi teng teng ah kihel theilo dingin kumlang bang kihencip a, pawlkhat kikhop thadah sak in thanem sak a, innkuan thanemna suak thei hi. Mihau khat in mopawi a bawl leh khuasung khempeuh pak a, na khempeuh etlawm sak in, thupi mahmah a, nek leh dawn kicingin na khempeuh thupi hi. Ahi zongin tua in tua banga ahih zolo te thanem sak a, thadah sak thei hi. A nei leh neilo kikal hong kigamla dinga, nuntak nuamlo semsem sak ding hi. Maizum ding ut loh manin neilo pipi a sum leh pai tampi leiba neih theih dinga, khantawn lunggim kiguan thei ding hi. Ka naseppihte khat in Taipei ah zi nei in, amau lawmta Court ah va pai in min va gelh ziau in, a kalkik ciang Japan ah kitenna paaklo dingin kuanto lel uh a, moto lei khin in inn lei kik sawm uh hi. Aman a genna ah kitenna thupi takin bawl hi leng moto lah kilei kenteh, Japan lah kihawh kenteh, inn zong kileisawm ken teh ci hi. Zomi te zong Kawl leh Vaite banga nikhat a kizawngsak pak ding hoih ahia, ahih kei leh mikangte leh mi khangto te (civilized society) bangin innsung kisam teng thupi sak zaw ding i hiam? Hau Za CinPhuitong Liim
Kei ma ngaihsut na ah zong...Kiten ciang in sum tampi bei in ih bawl pen ei a neilote a ding in lung gimhi kasa mai hi.Kiten ciang in sum tampi bei in pawi bawl in, mipi kivak in, innkuan,sanggam u leh nau, beh leh phung a tam te in bel huh thei hi.Ahuh ding a omlo te kisuang cip den ahih kei leh a bawl uh ciang in sum lehpaai tampi leiba in bawl uh ahih man in kitenni a zing caing in nek ding omlo pah malam cih bang zong hi thei hi.Mopa i sanggam, innkuan pihte in sum tampi bei in bawl sak phial leh zong anidang ciang in sum leh paai akisap hun ciang in "no mopawi a ding in sumtua zah hong pia khin ungh, sum tampi bei khin ungh" aci mi pawl khat omthei lai ding ka cih ciang pammaih sa phial mawk ingh.A taktak in nupla khat bek bang ahih leh kitenna tampi a bei ding (kawlgamsung bang hi leh $ 1000 tung siah bei ham tang) ahih man in tua $ 1000 bangpen monu leh mopa in ne le uh amau innkuan a stable ma deuh sung teng kumkhat hiam bang tan hiam khat nezo ding hi.Hih ih ngeina lah ahih khin samlo, ih zat dan pawl khat pen puah huai kasakhun om hi.Monu leh mopa puan ding in western style in ngawngkhih (necktie) khong ihihlet luat plen sum tampi bei tuam tham hi.Mopa a ding a khedap (shoes), moliah pa a ding coat, monu a ding in mopuanman zong tam bei mahmah hi. Moliah nu, mo pak theh etc. tampi hong beito hi.Khanglui dan in zang lian leng lah a hih theih khitlohna om, khanglui danzang in, tu laitak kituak in man leh sum te kipia ding hi leng lah kuamanbawl zolo ding. Tulai, khangthak hun, khangthakdan ci in bawl leng lah sumtawm bei tuanlo. Khangthak dan icih pen a tam zaw West te a dan hi mai hi.Mopawi ni in Zomi niik leh Zomi puan mah teng pah sinsen leng sum tawm beizaw tham.Ngeina zuuna lah hi veve. Mopawi hong pai mipi te in zong Zomi ngeina hongtheihna lah hi kawm lai.Cih bang in ih puah toh theih ding hon khat om in um ingh.No a tangval lai te in hong zat sawam mai vou.A mansa te pawl in bel nihvei mopawi bawl ding hilo ahih man in (anniversaryahih kei buang leh).Ci gepguap dih ni ei leh.Kikum toto ni.Tg. SianpuZangkong

No comments: