Saturday, October 23, 2010

ZOMITE KUMSIM GUALNOPNA PAWITE.

Posted by: "Hau Za Cin" suante2002@yahoo.com suante2002
Thu Mar 12, 2009 4:33 am (PDT)

Dear Sia Thang Siangh,

Na lai atte ka sim ciang Zopau ciik mahmah a; Zolai, Zopau a mangmang hi takpi hi cih ka phawk hi. Zokam - Zokam Dictionary a kinei hiam na cici ing. I Zolai Zuun Pawl in kisam a sa tam uh maw! English - Zokam Dictionary bel om ven maw..... tuate ka gennop hilo, thu tuam kong helh pak hi; ka gennop zawk bel "sawngman" na cih ciang "sawng" khiatna ka tel thu hong gen nuam hi ing.

Sawngman, Sawngzu, Sawngla.... cihte nong hilhcian deudeu ciang anuai a la, a kisa mun mahmah pen a khiatna na tel pah ing. Ka theih dan in hong at leng:

a. Sawngpi ka kap ni'n ka guallai ah,
A thang masa kei hi'ng e.

b. Ka min thei bang hong lo aw lun-i ta aw,
Sang ka kap gual siing hi'ng e.

La phuakpa in, Sa lian a mat la a phuah cihna hi vem maw. Sa lian man ahih manin minthang, gual tungtuang cihna aive maw.

Hih la tawh a dang khat Huisai limlian.... kisa mun mahmah hi. Sawngsiik La ciin ka nu ka pate'n nidangin Sialsawm bawl ciang sa thei zel uh hi. Tu hun ciang Sialsawm kibawl ngei nawnlo ahih manin kisa ngei nawnlo hi. A 'hun' (occasion) tawh kituak hi ding cihna ahi ve maw.

a. Huisai limlian paal ka lawh ni'n
Nahsing nuaiah hi khuksu'ng e.

b. Minthang paallawh tuang ka tun ciang,
Ka lenkhuang tawh hici hei veng e.

Zongeina nong gente kician mahmah in, ka sim cim thei kei hi. Pute tuuk zu kholh la te pawl a dang zong tampi na theih om ding ci leeng, laibu ah bawl a kep loh dingin pammaih si incia maw. Tua bang laibu a om leh deih peuhmah ing.


Hau Za Cin
Phuitong Liim



--- On Tue, 3/10/09, Thang Siangh wrote:

From: Thang Siangh
Subject: [ZONET] ZOMITE KUMSIM GUALNOPNA PAWITE.
To: zomi@yahoogroups. com
Date: Tuesday, March 10, 2009, 7:59 PM

ZOMITE KUMSIM GUALNOPNA PAWITE.

Note: Pawi cihpen Zokam hilo hi. Kawlkam aa kingah ahi hi. Khangluimi zawdeuhte in Pawi cilo hi. Mopi, Mosagawh, Omkhawm, Ankuang-umkhawm cih bangin kizang zaw hi. Sih ciangin Sihpawi cilo-a, Siphual, Simun peuh kici zaw hi. Khuado-pawi, Sialsawm-pawi kicilo-a, Khuad Lawmanne, Sialsawm-Lawmanne kici hi.

Zomite in kumsimin Gualnopna-pawi pelhlo-in nihvei kinei hi. Khuad-Lawmanne leh Sialsawm-Lawm anne kici hi. Hih Lawmanneekna pen Sanggam kikaihkhopna hunhoihpen hi-a, Ngeina limci-ngeina hoih mahmah ahi hi.

Tualbawl kici Tualbiakna.

Khuasaat ciangin, kimawksaat lo hi. Siampi, Hausa, Taangko, Tuinaakkhuat, Tualteek, Tualtanu, Siikseek leh Khuangtum a omlohin khua kisaat ngeilo hi. Tuikhuukkhuatte kisawl masa a, tuihoih tuilim amuh ciangin khuasaat kipan uh hi. Amasa penin Khuasiam ding, ahuu akeem ding sapna kibawl a, tua pen Tualbawl, Tualbia kici hi.

Tualbiakna dingin vok zang uh hi. Tualbiakna pen Khuataangpi aa hi-a, lawhta-in zu kidong hi. Tualbawlna Vok leina ding lawhta mahin an dong uh hi. A beikhempeuh taangpi sikh ahi hi.

Khua dingin gamtak leihoihna kizuan a, a lauhuai sapite leh dawi leh kau , gulsia tangsiate , ngia leh vompi sahangte, pulnatna tuamtuamte nawkkhakna panin ahung-akeem dingin Asiam ahi Khuasiam khai masa hi. Khai cihpen bia, lungkimsak, thoih cihna hi. Tua pen Tualbiak-pawi kici hi. Tualbiak nasep leh Sialsawm Lawmanneek kizom tawntung hi.

Tua Biakna ah khuamite cidamna dingleh kithutuahna ding, guahtui hoihna ding, ankung sisia thei lungnote a omlohna ding, gah leh paak hoihtak aneihna dingin kingen hi.

Zehtang.

Tualbiakni zingciangin Zeh tang uh hi. Lo kikuansak lo hi. Leigil suaksak lo hi. Singno leh lopahing sisuah lo hi. Kahna leh gamlumna bawllo hi. Kahna cih ciangin misi aneih uleh tuani-in guilo hi. Gualnopna khuang leh zam gingsak lo hi. Zehphi ci-in thukham palsat a om ciangin guahtuiluan hoihlo hi. Ngalhawk in lolai ankungte nawksia thei hi. Khuasung thusia-lasia piang thei hi. Pulnatna tuamtuam in nawk thei hi. Tua ahih ciangin Zehphi a omleh a beikhempeuh loh sak hi. Tualbiakna bawlpha kik hi.

Tualbawl-khasung or Sialsawm-lawmanneek kha huamsungin samante pen Sawngman kici hi. Sawngzu luup hi. Sawngla sa-in laam uh hi. Siampipa in tuiphih aa, Sawngmanpa leh khua-leh-tui daupaina dingin Khuasiam tungah ngen uh hi. Hun ciangtan sungin Sawngman a omleh Khuasiam lungdam hi, ci-in um uh hi.

Sialsawm Lawm-an.

Nidanglai-in Sialsawm Lawm-an pen lopawi man ciangin kihih tawntung hi. Guahtui luandan zui-in lopawi ahihmanin kumkhat leh kumkhat kibanglo thei hi. Bekthamlo-in Simlam leh Zolam aa teengte khuahun paidan kibanglo aa, khua khatleh khat kituak theilo hi. Ahih hangin Khangthakte in kumpi naseemte leh sangnaupangte kimhun tawh kituak dingin April kha kipatlam hih dingin kipsak uh hi.

Khuado Lawm-an.

Khuado Lawm-an pen anlak khit ciangin kibawl hi. Khawhsa kaikhawm khinphet ahih ciangin zu leh sa tawh kidiah pikpeekin kibawlzo hi. Kumpi naseemte leh sangnaupangte kimhun October sangkhak sung kingim hi.

Ih Pu ih Pate pen Biakna leh Ngeina tawh tonkhawmin nakalsuan uh hi. Ahih khempeuh pen Biakna tawh kitukkalh saklo uh hi. Asiam leh a Biakna mangngilh ngeilo uh hi. Khuado Lawm-an pen Sialsawm Lawm-an mah tawh a paidan kibang hi.

Meilah saatni.

Khuado Lawm-an kiginni pen Meilah saatni or Dai-an bawlni ci uh hi. Zununsung or omkhop hunsung zat ding meilah pua hi. Tuinak kipuah hi. [Han,than, san,khan] Han kipuah aa Khasapna kinei hi. " A si kha hong ciah un, a hing kha hong ciah un, zu leh sa neding hihang," ci-in lobuuk suangthute saatpai-in khasam uh hi.

Khuailaa, Tang'suak.

Khangluite in Khuai pen thupiseh mahmah hi. Khuaipi leh khuaivahte a zu kine hi. Khuaivom, khuaingo cihte zong singheng sungah kua a, laa-in innah khawi uh hi. Tuate zong a zu kinenam mah ahi hi. Tunpi, ngalthen pen a no kine hi. Tua khuai a mute in lopadawn tumzial vilvel a, ciangkang khattawh kawksakin ciamteh hi. Kuaman suksak ngamlo hi. Khuaino pen Khuado-hunin taksa-in pikim a, neektak cing mahmah hi.

Khuaihawite in lakleh aih thuah thei uh hi. Khuai-aite asih ciangin siluangbawk thote pen khuai in bengkhiat sak hi, ci uh hi. " Kha kapham ciang vaitho hung ding vahkhuai nangma thu hi aw," ci-in Khuaila nangawnin nei hi.

Khuai-ai nuamte in Khuado Dai-an bawlni ta-in khuaila uh hi. Khuamial khit ciangin kilangam panbek hi. A ainuam aa khuaila ahihleh, khuang,zam, daktal phiit, leh Khangno Taangsuak ding honkhat tawh kuanpah hi. Khuaikhau ci-in khauhual saumahmah pua uh hi. Khuangmai aa daktal tumpa, zaamzawngte leh khuangtumpa longal khuaikhau lenin pai uh hi. A kihalna kibangin len uh a, a khut langkhat ah meilah dekim uh hi. Guideudeu-in meide-in pai uh hi. Phiitlem kawmin khuang leh zam tawh innlamzuanin ciah uh hi. Khuasung gamlum suah mahmah hi.

Inn ngakte in zubeel gual aa, tuileihsa-in nangak uh hi. Zu taksa pawlkhat zong taubeelpi sungah khol hi. Khuaino puapa a mai-ah hong masa hi. Zamzawngte in zom hi. Daktal tumpa in zom leuleu hi. Tua khit ciangin khuangtumpa leh mipi in hong zom hi. Innngakte in a tungmasasa-in zu natulh hi. Inntual kimkot tuangdung dongin laamsum pimpemin laam uh hi. Zanthapai-in khangnote gualnopa tua hunbekmah om a, Khuado hun a tunkaal kingaklah mahmah hi.

Khuangtumpa mai-ah pasalno khat in daktal mong,mong,mong, ci-in ging vangvangin tum hi. Daktal-ging zaksimin Khuado kiphawk mahmah hi. Khualai-ah a veng a vengin Khangnote giahna Sawm kinei hi. A nopcipen munah kituah uh hi. Zanthapai-in Khuado-la leh Khuai-la sa in khangnote gualnuam mahmah hi. Khuasungbup gamlum hi.

Kauhawl.

Pansikni or Neekpini zingsangin kau hawl uh hi. " Dawihaang ciah oo, kauhaang ciah oo, nazun na-eek namsia ei, nani cing ei, nakha cing ei, nakhualam zuan oo" ci-in tuga heiga tawh bangsak bangkhang saatin hawl uh hi. Kongbiang a tun ciangin a tuga tawh pheiden ek mawk hi. Thau neite in thau tawh kaap uh hi.

Ih Pu ih Pate in Dawibia icih hangin Dawi hawlkhia thei mawk ahih ciangin amau lungsimtawngah dawi sangaa golzaw khat abia aa kinei hileh kilawm hi.

Lawm-an ne dingaa kikaihkhopna.

Lawm-an ne dingin mikhempeuh kikaikhawm uh hi. Abawngbawngin, a khil a khilin omkhawm uh hi. Dai-an bawlni zingtungin Uupipa or Bangkuapipa pen inntuamsa innlak sanggamte kiangah banhawh kawikawi a, thu-zasak hi. Sanggam bucingte pen nopci mahmah hi. Zing-an neek khit ciangin kikaikhawm uh a, an aneih bangbang tawiciat uh hi. Mihon tawmte in vok luangkhat a tampiante in luangnih bang go thei uh hi. Khuado-vok gul ding kiseh uh hi.

Ei Zomite ngeina-ah Zozu pen cikhum bawngnawi taangin kizang hi. Pawlkhat khaihin ne hi. Pawlkhatte pen pengbulhin ne hi. Anneekma sungteng khaihsa-in ne uh a, anneek khit gualnophun leh lasakhun ciangin beel angkuahin peengnek uh hi. A hawmmasak pen innkuan kim naungeek dongin tahn kipia hi. A nethei nailote in ama ngaih khat hawh hi. Tua pen zuhawh kici hi. Hawh cihpen ama neektangin nesak cihna hi. Amau mintapte hawhdiak uh hi. An a neek ciangin asasin sangoite kiciamkim sak uh hi. A ngahlo om hiam, ci-in kantel vilvel uh hi.

Anneek man ciangin Mokhak numeite amau-nualam ciatah ankhol-in vak tek uh hi. Nungak tangval lawmngaih neite Zawl-an kikhol sak hi. Ankhol aa vakkhiate hong tunkik hun khuamui kipan philhphelh pawl khawngin tangzang khat in beelpei sungah vut luakin dim a, innlim laizangah koihin meiphual sehin meilah vak hi. Khuang leh zam pusuahin lasak pan uh hi.

Sialsawm leh Khuado hunsungin sanggam ngaihna la, Nu leh Pa ngaihna la leh nungak tangval kilamnaihna zawlla ngentang sa uh hi. U-nau sanggam tengmah kikawi-in la kipaihpaih mai uh a, Ki-itna leh sanggam khualna khang mahmah hi.

Thang Ho leh Lian Do te hunlai-in Khuado omkhop ngeina neikhin uh hileh kilawm hi. Khuado madeuh-in Lian Do si hi. Thang Ho daihawhin pai hi. La khat suut a,

a. Do nalitlit do nalitlit e gual in kumkhua do nalitlit e [Do naliingliing do naliing ee ]
b. Gual in kumkhua do nalitlit e Do khan ah nau bang vakap ing e.

Mihing kikholhna tam leh kiphawkna kingaihna zong lian hi. Lawm-an pen sanggam kimuhna leh kikaihkhopna hoihpen ahi hi. Pakzat seemseem lozaw a, puahphat ding leh thupibawl kik dingin hoih mahmah hi. Tuhun pen omkhopna-hun haksa mahmah hi. Mikhempeuh tangpek nuam uh hi. Sanggam a omkhawm liailiaite pen a kingaite ahi uh hi.

Zomite zatdan tatdan ngeina pawlkhat.

Kawl huzaap tawh Pawi icih pen, Mizo huzaaplam aa omte in Lawmh cileuleu se hi. Zokam taktak tawh Ai kici hi. Zomi a tamzaw in Ai sangin Pawibawl, Lawmh ci uh hi. Zokam zong damdamin kinelhsiahin mangmang hi. Innthak ai cih sangin Innpawibawl ci uh hi. Molawm, innlawmh peuh cimai uh hi. Nauminphuak icih pen zong, naulawm, naupawi bawl ci uh hi. BA ai cilo-in BA lawmh ci sese uh hi. Midangte huzaap in hong zolua ta ahih manin ei kam pen a nuam nawnlo bang hong himawk hi.

Nauminphuak.

Namdangte huzaap hong lutma-in, Zomite in Nausian kici hi. Tuhun ciangin naupawi-bawl cilel uh hi. Zomite nausuah ciangin bangkua-siampi zangin naumin pen tuiphih uh hi. Pasal ahileh pianna Pu tamsak hi. Numei ahihleh pianna Pii tamsak hi. Azomzomin pasallam leh numeilam kihawm suk ngiatngiat a, khangsimna-in kinei hi.

Naumin pen Mizote leh Kawlte bangin utpeuhpeuh phuak mawklo uh hi. Minnei dingte dong masa hi. Naumin phuahna[minlawhna] ganno khat bangkua siampipa go sak hi. Tua pen inntek khawisa ganno hi hamtang ding hi.

Tuiphih ding zu beelta-in luup hi. Siampipa in phuisam kawmkawmin zu leihleih hi. Zuleihna tui kitakpei leh, hoih ei, ih nau pen cidamin mapai ding hi, ci hi. Amin pulakin zu teepin tuiphih hi. Huihlak aa kiphihkhia hilel napi, a tuiphih-pai pailo cih theise uh hi. Minphuahna ganno go mleuleu a, a sihdan akeeng kisaan keuhkeuh , a sin leh a gilzangte kilamdan enin, naungeek mailam masuan ding theikhol genkhol thei hi.

Naumin tangte in Nausiatna [nausian] ci-in ak ahi-a, vok ahi zongin ahihzawh zahzah gan khat peuhpeuh zangin antawi pia uh hi. Nausian kici omkhopna pen a nuampen omkhopnanam ahi hi. Naumin phuahna munah gamlum lua kideihlo hi. Khuang leh zam tat nuamlo uh hi. Gamlum lua leh naukhaa lau kici hi. Naupang kilatin zawngkhal aa cidamlo hi, ci uh hi. Ih Pu ih Pate pen zehtan thukhamteah citak mahmah hi. A up leh a biak khatpeuh tungah paubanna neilo uh hi.

Min a phuah ciangin numei leh pasal hangin buailo hi. Amin kilawh phetin numeimin leh pasalmin kikhen pah sinsen hi. Amau phulkhak gentheihna leh nopsaknate naumin panin kimu khia thei hi. Tuang Hau acihleh minuamsa hi ei, ci-in kimu pah hi. Vung Dah Ciin acihleh hehlehdah thuak ngeite hi, ci'n kithei thei hi. Ciin Za Khup acih ciangin numei hi a, Cin Za Khup acih ciangin pasal ahi hi. Lia leh Taang tawh buai ngeilo hi.

Naucing Guai.

Tuhun bangin Nursinghome , Childcare cihte omlo hi. Inntuancil ahi lukhatlaite in innpi leh a Pute kiang khawngah nau kha uh hi. Sanggam haute in nau thum ciang bang cing thei hi. Bawngnawi cikhum cihte kigalmuh ngei nailo ahihmanin naungeek-anin kawlkai-em leh taangzuha kizang hi. Lawki-hunin neusen aa kipan Zozuha tawh kikhangkhia hi. Zu zong munkhempeuh ah siakhin lo hi. Zangsiam leeng zatui hoihpen leh anhoihpen ahi a, khengvalzat kha leeng a siahuai pen gal leh gu ahi hi. Pilna tawh zat kul hi.

Amau hunin zuha piazote hampha kisa mahmah hi. Naungeekte cidamin dawng tiltel hi. Kawlkaipi zong anhoih mahmah ahi hi. Neu ngaihsut huailo hi. Tua bang teng tawh naucingte in nau nakhoi uh hi.

Naucingte pen zahtakin mai-et mahmah kul hi. Nau ii nuntakna buppi a cingte khutah om hi. Neek leh dawn lim zawdeuh amuh ciangin naucingte ciamsak hamtang uh hi. Naucingte zong kisathei a, khasia-baih mahmah hi. Tuhunin zong Nuteek naucing naneih uleh neuseh kha kei un.

Naucing guaina pen anlim mawkmawk tawh hithei lo hi. Saseh, ak cihbang kizang ngamlo hi. Ganpum lakah a neupen vok tuli sangin neuzaw lo hi. Naukha khempeuh kikumin thakhatin naucing guai thei uh hi. Salim pen leh zukhum pen tawh naucing kiguai hi.

Pute Tukzukholh.

Ih Pu ih Pate in zahtak-tuakte zahtak a, pahtawi huaite pahtawi uh hi. Pute zahtak pen Pasian deihna tawh kituak ahih ciangin cidamin khansau hi. " Pute leh lamphung kineh zolo" cih Paunak om hi. Naupangte a damloh ciangin Pute kiangah hawhin an kinesak hamtang hi. Tua pen gau-an kha ci uh hi. Pute kisamsia nuamlo hi. Pute tawh thu kinei nuamlo hi. Pute kikhasia sak nuamlo hi.

Khawhsa an lakkhit phetin Pute Tukzu kikhol masa pen hi. Tuhun Christian te in Thanksgiving a bawl bang ahi hi. Taangzu, buhzu zukhum pen leh aneihleh sapum zong go uh hi. Tukzu pen kiim leh paam in zong pawm a, zupinung uh hi. Zutaak [zukhaih] a, zucil kaimasa pen dawh a, inntekpu piamasa hi. A zudawn masak pen valhpah lo hi. Zutui phihin phuisam hi. Tukzu khol a tutet thupha namkim ngetsak hi. Cidamin khansauna ding, sumnu-sumpa amuhna ding, bangkua kilemna dingin ngen hi. Hih omkhopna sungah Pute pahtawina la a tampen kisuut hi.

a. Kei ka Pute sen aa ka Pute ningzu bang khum thei naleng nuampeng phuh sak vang e
b. Nuampeng phuhsak vang heisa bang paal thei naleng kapaal losak vang e.

Thang Siangh. zogampalpi@yahoo. com

--
Posted By Thang Siangh to THANG SIANGH at 7/08/2008 04:23:00 AM

No comments: